Գործնական քերականություն

1.  Ուշադրություն դարձրո՛ւ  տրված սահմանական, հրամայական, ըղձական, ենթադրական, հարկադրական  եղանակների բայերին և պատասխանի՛ր  հարցերին:

Ա. Կազմում եմ, հիանում ես: Կազմելու են, հիանալու եք: Կազմել ենք, հիացել է:  Կազմեց,  հիացանք:  Կազմում էիր,  հիանում էինք: Կազմել էի, հիանում էիր: Կազմելու էին, հիանալու էիր:
Բ. Կազմի՛ր, կազմեցե՛ք, հիացիր, հիացե՛ք,
Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք:
Դ.Կկազմեմ, կհիանաս: Կկազմեիր, կհիանայինք:
Ե. Պիտի կազմեմ, պիտի հիանաս: Պիտի կազմեիր, պիտի հիանայինք:

Բայի ո՞ր եղանակը ներկա ժամանակ ունի:
Սահմանական

Բայի ո՞ր եղանակն ընդմենը մեկ ժամանակ և մեկ դեմք ունի:
Հրամայակն

Ո՞ր եղանակներն են կազմվում  ըղձականից, ինչպե՞ս են կազմվում:
Գ. Կազմեմ, հիանաս: Կազմեիր, հիանայինք:
ենթադրականի դեպքում ավելանում է կ տառը, իսկ հարկադրականի դեպքում ավելանում է պիտի բառը։

Ո՞ր եղանակն ունի ամենաշատ ձևերը:
Սահմանական եղանակը։

2. Ընդգծված բայերի իմաստային տարբերությունը բացատրի՛ր:

Գտի՛ր, թե իմաստի տարբերությունն ի՞նչ ձևով է արտահայտվում:
 
Ա. Մեր պարտեզում վարդի թուփ է աճում: -Բ.Մեր պարտեզում վարդի թուփ ենք աճեցնում:
Աճում-ինքն իրեն աճում է:
Աճեցնում-մենք աճեցնում ենք:

Ա. Ջերմասեր բազմաթիվ բույսեր ու կենդանիներ ոչնչացան ու անհետացան:- Բ. Ցուրտը բազմաթիվ ջերմասեր բույսեր ոչնչացրեց ու անհետացրեց:
Ոչնչացան-ինքն իրեն ոչնչացան:
Ոչնչացրեց-ցուրտը ոչնչացրեց:

Ա. Գարնանը ձյունը հալվում է ու գոլորշիանում:- Բ. Գարնան արևը ձյունը հալեցնում ու գոլորշիացնում է:
Հալվում է-ինքն իրեն հալվում է:
Հալեցնում է-արևը հալեցնում է:

3. . Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու ու փորձի՛ր բացատրել այդ անունը: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

Օրինակ`
 խոսել-խոսեց նել, (խոսեց րի), վախենալ-վախեց նել (վախեց րի):

վազել – վազեցնել (վազեցրի)
պարել – պարեցնել (պարեցրի)
աշխատել – աշխատեցնել (աշխատեցրի)
ուտել – ուտեցել (ուտեցրի)
կարմրել – կարմրեցնել (կարմրեցրի)
սովորել – սովորեցնել (սովորեցրի)
խմել – խմեցնել (խմեցրի)
շփոթել – շփոթեցնել (շփոթեցրի)
լռել – լռեցնել (լռեցրի)
վստահել – վստահեցնել (վստահեցրի)
հագենալ – հագեցնել (հագեցրի)
մոտենալ – մոտեցնել (մոտեցրի)
մերձենալ – մերձեցնել (մերձեցրի)

4. Նախորդ վարժության՝ պատճառական դարձրած բայերով բառակապակցություններ կազմիր` ո՞ւմ կամ ի՞նչը հարցին պատասխանող բառեր ավելացնելով:

Շանը վազեցնել:
Աղջկան պարեցնել:
Ստրուկին աշխատացնել:
Երեխային ուտացնել:
Ամաչկոտին կարմրացնել:
Աշակերտին սովորեցնել:
Կենդանուն խմեցնել:
Գիտունիկին շփոթեցնել:
Շատախոսին լռացնել:
Անվստահին վստահացնել:
Ագահին հագեցնել:
Հարաբերությունները մոտեցնել:
ընկերներին մերձեցնել։

 Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. .Սխալ կազմած  պատճառական բայերն ուղի՛ր:

Քնեցնել, հաշտեցնել, լռացնել, ուտացնել, լսեցնել, ճերմակեցնել, կարմրացնել, վախացնել, աշխատացնել, հնչեցնել, պարզեցնել, ցավեցնել, վստահացնել, ծառայացնել, ապրացնել:

Քնեցնել-քնել, հաշտեցնել-հաշտել, լռացնել-լռել, ուտացնել-ուտել, լսեցնել, ճերմակեցնել-ճերմակել, կարմրացնել-կարմրել, վախացնել-վախենալ, աշխատացնել-աշխատել, հնչեցնել-հնչել, պարզեցնել-պարզել, ցավեցնել-ցավել, վստահացնել-վստահել, ծառայացնել-ծառայել, ապրացնել-ապրել:

2. Տրված բայերը պատճառակա՛ն դարձրու: Պատճառական դարձնող մասնիկն ընդգծի՛ր:

Օրինակ`

ա) Խաղալ-խաղացնել, դողալ-դողացնել, եռալ-եռացնել, թվալ-?, հավատալ-հավատացնել:
բ) Փոքրանալ-փոքրացնել, լավանալ-լավացնել, վատանալ-վատացնել, բարեկամանալ-բարեկամացնել, թշմանալ-թշմանացնել, մանրանալ-մանրացնել, հզորանալ-հզորացնել, բարձրանալ-բարձրացնել, քարանալ-քարացնել:
գ) Հասնել-հասցնել, թռչել-թռչեցրի, տեսնել-?, փախչել-փախցնել, փախչել-փախցնել, կպչել-կպցնել: