Գործնական քերականություն

30.10.2024
Աշխատանք դասարանում 

1. Պարզի՛ր, թե քերականական ո՛ր հատկանիշի  հիման վրա է կազմվել յուրաքանչյուրխումբը (խմբի բոլոր բաոերն ի՞նչ ընդհանուր հատկանիշ ունեն):

Ա. Ուրարտու, Արա Գեղեցիկ, Արագած, Արգիշտի, Նեղոս, Վահան Տերյան, «Անուշ», Ռուսաստանի Դաշնություն:

Հատուկ անուններ :

Բ. Մանկություն, միամտություն, ուրախություն, սուգ, վիշտ, ահ, հնարավորություն:

Վերացական

Գ. Հայր, մայր, մարդ, կին, ընկեր, եղբայր, հոգեբան, ուսանողուհի, դերասանուհի, անձնավորություն:

Անձ ցույց տվող գոյականներ:

2. Տրված խմբերի գոյականները հոգնակի դարձրու և բացատրի՛ր օրինաչափությունը:

Ա Ուժ, տարր, ծով, նավ, կույտ, բերդ, շենք:

Բոլոր բառեը միավանկ են։

Ուժեր, տարրեր, ծովեր, նավեր, կույտեր, բերդեր, շենքեր։

Բ. ճանապարհ, գաղտնիք, հրաշք, մեքենա, շրջան, շինություն, նավահանգիստ:

Ճանապարհներ, գաղտնիքներ, հրաշքներ, մեքենաներ, շրջաններ, շինություններ, նավահանգիստներ։

Գ. Գառ, դուռ, մատ, մուկ, թոռ, ձուկ, լեռ, բեռ:

Գառներ, դռներ, մատներ, մկներ, թոռներ, ձկներ, լեռներ, բեռներ։

Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:

Աստղեր, արկղեր, վագրեր, անգղեր, սանրեր։

Ե. Ծովածոց, սուզանավ, դաշտավայր, շնագայլ, հեռագիր, լրագիր:

Ծովածոցեր, սուզանավեր, դաշտավայրեր, շնագայլեր, հեռագրեր, լրագրեր։

Զ. Քարտաշ, գրագիր, լեռնագործ, բեռնակիր: 
է. Մարդ, կին:

Քարտաշներ, գրագիրներ, լեռնագործներ, բեռնակիրներ։

3. Բացատրի´ր, թե ինչի՛ հիման վրա են խմբավորված գոյականները:

Ա. Երեխա, կատակ, ընկեր, դաշտ, այգի, ուղղություն:            
Բ. Երեխայի(ն), կատակից, ընկերոջ(ը), դաշտով, այգում, ուղղությամբ:

• Ա խմբի գոյականներ՝ այս խմբի բառերը ներկայացված են հիմնական ձևով՝ անվանական հոլովով, առանց որևէ հոլովական ձևափոխության: Այսինքն՝ բառերը տրված են ուղղակի, առանց վերջավորությունների փոփոխության:

• Բ խմբի գոյականներ՝ այս խմբի բառերը նույն բառերն են, բայց տարբեր հոլովներում։ Այս դեպքում բառերը վերածված են համապատասխանաբար սեռական, նպատակի, ընկերական, գործիական, և տեղական հոլովների:

4. Տրված բառերի սեռական հոլովը կազմի՛ր, ընդգծի՛ր վերջավորությունները և բացատրի´ր Ա  և Բ խմբերի բառերի սեռական հոլովաձևերի տարբերությունը:

Ա Պատուհան, մարդ, գարուն, գիշեր, կին:
Բ. Տուն, շուն, գեղեցկություն, հայր, մայր, եղբայր:

Ա խումբ

• Պատուհան — պատուհանի

• Մարդ — մարդու

• Գարուն — գարնան

• Գիշեր — գիշերվա

• Կին — կնոջ

• Բ խումբ

• Տուն — տան

• Շուն — շան

• Գեղեցկություն — գեղեցկության

• Հայր — հոր

• Մայր — մոր

• Եղբայր — եղբոր

Վերջավորությունները.

• Ա խմբում սեռական հոլովի վերջավորություններն ավելացվում են հիմնական բառին՝ փոփոխելով բառի վերջին բաղաձայնները, ինչպես՝ «գարնան», «մարդու»:

• Բ խմբում բառերի վերջին վանկում որոշ փոփոխություններ են տեղի ունենում՝ օրինակ՝ «տան», «հոր», «շան», որտեղ վերջավորությունը ուղղակի ավելացվում է առանց մեծ փոփոխության:

5. Տրված բառերի բացառական հոլովը կազմի՛ր, դրանց վերջավորություններն ընդգծի՛րև բացատրի՛ր Ա և Բ խմբերի բառերի բացառական հոլովաձևերի տարբերությունը:

Ա. Ամպ, սառույց, տանտիկին, ձմեռ, ամիս, րոպե:
Բ. Բալենի, մարդ, ամուսին, ընկերուհի, գինի:

• Ա խումբ

• Ամպ — ամպից

• Սառույց — սառույցից

• Տանտիկին — տանտիկից

• Ձմեռ — ձմեռից

• Ամիս — ամսից

• Րոպե — րոպեից

• Բ խումբ

• Բալենի — բալենուց

• Մարդ — մարդուց

• Ամուսին — ամուսնուց

• Ընկերուհի — ընկերուհուց

• Գինի — գինուց

Վերջավորությունները.

• Ա խմբում «-ից» վերջավորությունը ավելացվում է բառերի հիմնական ձևերին, ինչպես՝ «ամպից», «սառույցից»:

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Տրված գործիական հոլովաձևերի վերջավորություններն առանձնացրո՛ւ և գտի՛ր Ա ևԲխմբերի բառերի գործիական հոլովի կազմության տարբերությունը:

Ա. Շղարշով, լույսով, այգիով, տարով, հորաքրոջով, ընկերոջով:
Բ. Արյամբ, հեռացմամբ, խնդությամբ, նկարչությամբ, հիացմամբ:

Ա խումբ՝ Շղարշով, լույսով, այգիով, տարով, հորաքրոջով, ընկերոջով

Վերջավորություններ՝ «ով»

Ա խումբի բառերը հիմնականում ունեն գործիական հոլովաձև «ով» վերջավորություն՝ կախված նրանից, որ բառերը ավարտվում են ձայնավորով կամ մասնակի մաքուր բաղաձայնով (շղարշ — շղարշով, լույս — լույսով)։

Բ խումբ՝ Արյամբ, հեռացմամբ, խնդությամբ, նկարչությամբ, հիացմամբ

Վերջավորություններ՝ «ամբ», «ությամբ»

Բ խմբի բառերը սովորաբար ունեն բաղադրիչ մասերի վերջին բաղաձայնների համադրություն՝ «ամբ» կամ «ությամբ» վերջավորություն։

Տարբերություն՝ Ա խմբի բառերը ավելի հաճախ ունեն «ով» վերջավորություն, մինչդեռ Բ խմբում գերակշռում են «ամբ» և «ությամբ» վերջավորությունները։

2. Կազմի՛ր տրված բառերի ներգոյական հոլովը: Առանձնացրո՛ւ այն բաոերը, որոնք ներգոյական հոլով չունեն:

Երկինք, ծով, մարդ, աղջիկ, հող, դպրոց, երեխա, դասարան, տուն, հերոսություն, գյուղ, ճանապարհ, քաղաք, գարուն, այգի, րոպե:

1. Ներգոյական հոլովներ

Երկինք → երկնքում

Ծով → ծովում

Մարդ → մարդում

Աղջիկ → աղջկա մեջ (չունի ներգոյական հոլով)

Հող → հողում

Դպրոց → դպրոցում

Երեխա → երեխայում

Դասարան → դասարանում

Տուն → տանը (ներգոյական հոլով ունի)

Հերոսություն → հերոսության մեջ (չունի ներգոյական հոլով)

Գյուղ → գյուղում

Ճանապարհ → ճանապարհում

Քաղաք → քաղաքում

Գարուն → գարնան մեջ (չունի ներգոյական հոլով)

Այգի → այգում

Րոպե → րոպեում

Բառեր առանց ներգոյական հոլովի՝ Աղջիկ, հերոսություն, գարուն

3. Տրված բառակապակցությունների  իմաստներն արտահայտի՛ր մեկ բառով: Ո՞րհոլովներով են դրվում այդ բառերը:

Կիրճի մեջ, հանրապետության մեջ, ամպերի մեջ, գոմի մեջ, օվկիանոսի մեջ:
Գագաթի վրա, հողի վրա, այգիների վրա, սեղանի վրա, աստիճանների վրա:

1. Կիրճի մեջ → կիրճում (ներգոյական հոլով)

2. Հանրապետության մեջ → հանրապետությունում (ներգոյական հոլով)

3. Ամպերի մեջ → ամպերում (ներգոյական հոլով)

4. Գոմի մեջ → գոմում (ներգոյական հոլով)

5. Օվկիանոսի մեջ → օվկիանոսում (ներգոյական հոլով)

6. Գագաթի վրա → գագաթին (գրավական հոլով)

7. Հողի վրա → հողին (գրավական հոլով)

8. Այգիների վրա → այգիներին (գրավական հոլով)

9. Սեղանի վրա → սեղանին (գրավական հոլով)

10. Աստիճանների վրա → աստիճաններին (գրավական հոլով)