$12. ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ԴԻՄԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ: ՕՀՄԻ ՕՐԵՆՔԸ
$ 15. ԿԱՅԾԱԿ, ՇԱՆԹԱՐԳԵԼ:ՀՈՍԱՆՔԻ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԵՆԴԱՆԻ ՕՐԳԱՆԻԶՄՆԵՐԻ ՎՐԱ
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ինչպե՞ս են սահմանում հաղորդիչի էլեկտրական դիմադրությունը:
Դիմադրությունը մեծություն է, որը ցույց է տալիս, թե որքան է հաղորդիչը «դիմադրում» էլեկտրական հոսանքի անցմանը։
2. Ինչպե՞ս են սահմանում հաղորդիչի էլեկտրական դիմադրության միավորը` օհմը:
1 օհմ դիմադրություն ունի այն հաղորդիչը, որի ծայրերին 1 վոլտ լարում կիրառելու դեպքում հոսանքը 1 ամպեր է։
3. Կախված է արդյոք հաղորդիչի դիմադրությունը նրա ծայրերին կիրառված լարումից և հոսանքի ուժից: Պատասխանը հիմնավորեք:
Ոչ։ Դիմադրությունը կախված է միայն հաղորդիչի նյութից ու չափերից, ոչ թե լարումից կամ հոսանքից։
4. Ձևակերպե՛ք Օհմի օրենքը:
Հոսանքի ուժը հաղորդիչում ուղիղ համեմատական է լարմանը և հակադարձ համեմատական է դիմադրությանը։
I = U / R
5. Ի՞նչ տեսք ունի հաղորդիչում հոսանքի ուժի կախումը հաղորդիչի ծայրերին կիրառված լարումից պատկերող գրաֆիկը:
Ուղիղ գիծ, որը սկսվում է սկզբնակետից։ Որքան մեծ է լարումը, այնքան մեծ է հոսանքը։
6. Ինչպե՞ս է կախված էլեկտրական դիմադրությունը հաղորդիչի նյութի տեսակից, երկարությունից և լայնական հատույթի մակերեսից:
Նյութից (յուրաքանչյուր նյութ ունի իր տեսակարար դիմադրությունը)
Երկարությունից (ավելի երկար → ավելի մեծ դիմադրություն)
Լայնական հատույթից (ավելի հաստ → ավելի փոքր դիմադրություն)
7. Ինչո՞վ է պայմանավորված հաղորդիչի տեսակարար դիմադրությունը:
Նյութի կառուցվածքով ու այն, թե որքան ազատ են էլեկտրոնները շարժվում մեջը։
8. Ինչպե՞ս են պատկերում դիմադրատարրը և ռեոստատը էլեկտրական շղթաների սխեմաներում:
Դիմադրատար — ձգված անկյունավոր գիծ կամ ուղղանկյուն
Ռեոստատ — նույն նշանը + սլաք (ցույց է տալիս կարգավորում)
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Նկարագրե՛ք, թե ինչպես է լիցքավորվում ամպը: Ամպի ո՞ր շերտերն են լիցքավորվում դրականորեն, և ո՞ր շերտերը՝ բացասականորեն:
Ամպի վերին մասը՝ դրական, ստորին մասը՝ բացասական։ Դա առաջանում է սառույցի կտորների ու կաթիլների բախումներից։
2. Նկարագրե՛ք կայծակի առաջացման մեխանիզմը:
Երբ ամպի և երկրի կամ ամպերի միջև լիցքերի տարբերությունը շատ մեծ է դառնում, օդը չի դիմանում, և տեղի է ունենում ուժեղ բռնկում՝ կայծակ։
3. Ինչու՞ է կայծակն ուղեկցվում որոտով:
Կայծակի ժամանակ օդը կտրուկ տաքանում է և լայնանում։ Այս հարվածային ալիքներն էլ առաջացնում են որոտ։
4. Ի՞նչ է շանթարգելը: Ինչպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:
Շենքերի վրա դրված մետաղական ցուպ է, որը միացված է գետնին։
Կայծակի հարվածը անցնում է այդ մետաղով և անմիջապես գնում է գետին՝ առանց շենքին վնասելու։
5. Ե՞րբ է մարդու մարմինը զգում հոսանքը:
Երբ հոսանքը անցնում է մարմնի միջով։ Դա տեղի է ունենում, եթե մարդը դիպչում է լարվածություն ունեցող երկու կետերի կամ լար–հող ուղու։
6. Հոսանքի ուժի ո՞ր արժեքներն են վտանգավոր, և որո՞նք են մահացու մարդու համար:
1 մԱ–5 մԱ — թեթև զգացում
10–15 մԱ — ցավ, մկանների կծկում
50–100 մԱ — շատ վտանգավոր
100 մԱ-ից բարձր — կարող է լինել մահաբեր
7. Բուժական ի՞նչ նպատակներով են օգտագործում էլեկտրական հոսանքը:
Մկանների խթանում
Ֆիզիոթերապիա
Սրտի ռիթմի կարգավորում (դեֆիբրիլյացիա)
Մանվելյան Շուշան 