Posted in Uncategorized

Урок 29

Читаем ,обсуждаем рассказ «Игрушка»

Глава 1.

В комнате было темно и тихо. Слышалось только тиканье часов․ Мишутка Долли медленно спустилась со своей кукольной кроватки и неслышными шагами приблизилась к кроватке Бетти․ В одно мгновенье вся недолгая жизнь Долли промелькнула перед глазами․  Долли вспомнила, как ее подарили Бетти в огромной упаковке с красивым бантом, как восхищалась ее красотой новая хозяйка.

Прибегая со школы домой, первым делом Бетти заходила в детскую, брала в руки Долли , сладко ее целуя в обе щечки, а затем долго рассказывала что с ней происходило в школе․

Вечером Бетти заботливо расчесывала шерстку Долли и нежно напевала ей колыбельную, затем укладывала ее спать под теплое одеяло, которое сшила сама для Долли․

По выходным они вместе прогуливались в саду, любуясь розами и пением птиц, играли в песочнице, качались в гамаке․

И все это время Бетти делилась с Долли самым сокровенным, а Долли все время слушала ее с пристальным ей вниманием․

И вдруг что-то произошло с этой трогательной дружбой․

Однажды Бетти пришла из школы, открыла дверь детской, посмотрела на Долли тяжело вздохнув и вышла․

Если бы Долли могла бежать, она бы побежала за Бетти что было сил,  чтобы узнать что же происходило с ее хозяйкой․ Увы․․․․ Вечером Бетти не причесала Долли, как обычно, а только уложила спать и глубоко вздохнула․ Каждый день Долли становилось все больнее и больнее։ Бетти совсем перестала разговаривать с ней, не брала с собой гулять․ И вот, как-то вечером, Бетти вбежала в детскую с огромной коробкой, в которой красовалась новая кукла․ Она радостно кружилась с новой куклой, подпрыгивала от радости и шептала ей нежные слова, как и в свое время Долли․ Вечером она уложила новую куклу рядом с собой, как и в свое время Долли․ Бетти , нежно обняв куклу, мигом заснула․ Долли все поняла։ она больше не нужна девочке․ Долли, нежно подкравшись , попрощалась с Бетти, и крупная капля слезы прошлась по ее мягкой шерстке.

Глава 2

Утром Бети как обычно встала, чтобы отправиться в школу․ Она красиво уложила свою новую куклу в коробку, и вот уже хотела выйти, как заметила, что что-то не так․

Но что именно? Бетти задумалась, но вспомнив, что опаздывает в школу, быстро чмокнула свою новую подружку и выбежала из комнаты․

Прибежав из школы, Бетти схватила свою новую куколку и пошла гулять․ Вернувшись домой, зайдя в детскую, ей стало не по себе: было неуютно,  сердце щемило․ Обойдя комнату, Бетти подошла к своим игрушкам и замерла как вкопанная․ Не было здесь Долли, ее любмой Долли․ Сначала она не поняла что происходит․ Прийдя в себя, она выскочила из комнаты с криком, подбежав к маме, будучи уверенной, что та сможет ей помочь․

Мама, нежно ее обняв, стала успокаивать, но Бетти была неумолима, не хотела ничего слушать. Ее сердце разрывалось на части от боли и тоски.Она просила маму, чтобы вернули ее милую Долли․ Мама сказала Бетти, что у нее есть новая кукла, а Долли они отдали девочке из приюта, у которой нет вообще игрушек

И тут Бетти поняла, что у кого-то из детей вообще нет игрушек, кукол․ Они рады любой, даже чужой игрушке, а ей было мало Долли и многих других кукол. Она от них быстро уставала и хотела все больше и больше кукол․ И вот ее Долли, самая любимая Долли, больше не с ней…Долли больше не будет с ней рядом никогда!

Вопросы к тексту։

  • Почему человек не может ценить то, что имеет, а потеряв, начинает осознавать то, что имел?!

Потому что человек пока не знает на сколько ценный может быть друг

  • Какими словами можно описать понятие ,,дружба,, ?

Когда люди любят друг друга общаются проведя время вместе  доверяют друг друга и т. д.

  • В какой стране и когда появились первые игрушки ?

По мнению археологов, уже в ІІІ тысячелетии до нашей эры игрушки появились в Древнем Египте. Это были маленькие фигурки кошек, собак, тигров, коров, сделанные из дерева. В это же время использовались и сложные техники в изготовлении игрушек с подвижными частями тела.

  • Какова роль игры или игрушки в вопросе восприятия и развития личности ребенка?

большая, интересная, развевающая и т. д.

  • Имели ли вы в детстве игрушку, которая могла вам заменить друга?

да

  • Всегда ли человек может делиться , доверить человеку все то, что может доверить другому существу — игрушке или животному ?

не всегда

  • Могут ли истинными друзьями человека стать животные?

да

Задания для выполнения։

  1. Составьте из приведенных ниже слов предложения։
  • Девочка, в танце, куколка, воодушевленно, маленькая, кружилась, вместе со своей․

Она красивая девочка, Мы в танце, это очень древняя куколка, она бесконечно воодушевленно, кукла очень маленькая, кошка быстро  кружилась, я вместе со своей семьёй

  • Кто, по-настоящему, не могут любить, сказал, животные, или, о том что, игрушки ?

Кто-то не перешёл,это не правда по-настоящему, эти стулья не могут любить, Дядя сказал нет,они милые животные, физкультура хорошая или плохая, кто знает о том что они врут, это что живые игрушки ?

  • У, кошечка, сидела , маленькая, подъезда, и, безобидная .

У неё компьютер , это маленькая кошечка, девочка сидела здесь , маленькая куртка упала, она останавливалась у подъезда,брат и сестра друзья, безобидная фея взлетела  .

3. Пиши правильно. Ы и И после шипящих и Ц.

Провинциальный цирк, жёсткий панцирь, шумят камыши, крепкие мышцы, длинные ресницы, ваши сверстницы, строительство гостиницы, надвигающийся циклон, мощная цитадель, нефтяная цистерна, участвовать в демонстрации, получить компенсацию, предлагать лыжи, опасная провокация, гостеприимные гостиницы, постоянная дезинформация, идти на цыпочках, толстый панцирь, цыганский танец, выращивать цитрусовые, благотворительная акция, цветущая акация, станционный смотритель, по фамилии Лисицын и Птицин, информация о репетиции, молодцы и умницы, цитировать Цицерона, медицина катастроф, коллекция циркулей, цивилизация развивается, рыбий жир, чёткая дикция, инициативный специалист, отважные бойцы, продолжение операции,  жёлтенький цыпленок, редакция журнала, новейшая сигнализация, яркая репродукция, приобрести специальность, рассмотреть иллюстрацию, социальная инициатива, широкие улицы, бойцы тыла, красавицы-сестрицы, рыжие птицы, жёсткие лестницы, душистый шиповник, реализация продукции, администрация города, пушистые лисицы, инициалы пациента, грациозные девицы, точная цитата, жизненные принципы, продукция мельницы, информация в полиции.

Posted in Uncategorized

Русский

Упражнение 1.

Загорать на солнце; собирать огарки; разгорелся спор; коснуться вопроса; загорелась бумага; перекинуться к плите; рука касалась перил; обгоревшая свеча; неприкосновенный запас; сгореть со стыда; осторожное касание; загореть на берегу моря; загореться от искры; чуть пригореть; загорались на равнине.

Упражнение 2

Приручить животное; преувеличенное мнение; примерный ученик; включить радиоприемник; призвание к музыке; прищурить глаза; приближенный ко двору; приобретенный дом; превозмочь боль; привокзальная площадь; пришкольный участок; приглушить звук; прискорбное событие; превосходный рассказчик; приморский бульвар; пристроить веранду; прекрасный оратор; привратник замка; придать форму шара

Упражнение 3.

Напишите род существительных

Жена ж, книга ж, бедняга ж, сирота ж, злюка ж , время с , дедушка, м  слониха ж, жаба ж, акула ж, имя с,  существо с,  пальто с, ничтожество с, какао с, кофе с, окно с, божество с, животное с,  мороженое с, жаркое с,конь м, жизнь ж, путь м, дом м, диван м, такси с, кукла ж,семья ж, кремль м, ночь ж, лошадь ж, церковь м, телефон м ,дядя м,бабушка ж,тётя ж.

Упражнение 4.

Просклоняйте по падежам:

Жена, пальто, дом, жизнь, дядя

Именительный падеж жена

родительный падеж жены

дательный падеж жену

винительный падеж жену

творительный падеж женой

предложный падеж о жене

Именительный падеж пальто

родительный падеж пальто

дательный падеж пальто

винительный падеж пальто

творительный падеж пальтом

предложный падеж об о пальто

Именительный падеж дом

родительный падеж дома

дательный падеж дому

винительный падеж дом

творительный падеж домом

предложный падеж о доме

Именительный падеж дом жизнь

родительный падеж дома жизни

дательный падеж дому жизни

винительный падеж дом жизнь

творительный падеж домом жизнью

предложный падеж о доме о жизни

Именительный падеж дядя

родительный падеж дяди

дательный падеж дяде

винительный падеж дядю

творительный падеж дядей

предложный падеж о дяде

Упражнение 5.

Измените глаголя по лицам.

1 . Есть – ուտել

2.ходить-քայլել

3.петь-երգել

4.пить-խմել

5.смотреть-նայել

6.гнать-վարել

7.слушать-լսել

8.прыгать-թռնել

Posted in Uncategorized

Урок 27

Читаем ,обсуждаем

«В ожидании друзей «

Девочка с прекрасными рыжими волосами бегала со своими друзьями по саду детского дома, откуда хорошо были видны  трущобы Москвы. Волосы цвета огня были единственным счастьем и гордостью девочки, но в скором времени ей придётся с ними растаться из-за отсустствия еды в детском доме. Так все устроено… Длинные и здоровые волосы очень ценятся. Да и девочке не очень долго осталось, если верить словам лекаря. Но она не горюет ни по жизни которую могла прожить, ни по своим волосам. Она наконец может искупить свой долг перед людьми, которые её вырастили и сохранили ей жизнь. Ведь она, как вчера, помнит о том как попала сюда. Воспитательница позвала детей внутрь здания, так как внутри было не теплее, но все же, лучше, чем находиться под снегопадом. Впереди их ждал скудный ужин, которому они были безмерно благодарны. После этого быстро стемнело и все топравились спать. Девочка легла спать, но спокойствие продлилось немного. Вскоре она услышала шум у двери. Решив, что это могут быть воспитатели, она вышла из комнаты, но звук не исчез. Девочка, как наперегонки, побежала к источнику столь странного звука и увидела нечто очень неожиданное. Перед её взором открылся летний сад полный фруктов. Девочка накинулась на них из-за своего чудовищного голода. Когда она наелась, то устремилась вглубь огромного сада, где увидела лебедей у озерца, что похоже на зеркало. Она подошла к пруду и посмотрела в него.

-Странно…, -подумала она, так как её платье было белоснежно-чистым.

Девочка играла с лебедями, пока её не начало клонить в сон. Тогда лебеди посоветовали пойти ей чуть дальше, ведь там есть место, где она сможет поспать. Девочка прислушилась к ним. Пройдя дальше, она увидела большую и мягкую кровать на которую легла.

— Было бы очень хорошо, если бы мои друзя были бы здесь со мной. Они б смогли насладиться всем этим изобилием. Завтра утром покажу им это место и мы вместе поиграем с лебедями.

С этой мыслью она легла спать, предвкушая следуюший день…

В Рождество, через множество счастливых возгласов, смеха и счастья, слышался горький плач десятка детей, которые потеряли ещё одного своего друга…

Тема урока: Чередующиеся гласные в корне слова.

Упражнения для выполнения:

Упражнение 1

а) Положить на полку, удобно расположиться, предполагать ответ, сложить книги, располагать запасами, предлагать помощь, кратко изложить содержание, проложить путь.

б) Город Ростов, устье заросло, морские водоросли, дети подросли, вырастить в саду, праизростать в пустыне, богатая растительность, выращенные лимоны, мир растений, переходный возраст, заросли камыша, сберечь поросль, подростковый врач, растущие на берегу, зеленый росток, отрасль хозяйства

Упражнение 2

Спишите, вставляя пропущенные буквы, графически объясняя выбор орфограмм в корне.

а) Излагать содержание, хорошо изложить; знать признаки прилагательного; написать изложение; оба слагаемых; расположиться на ночлег; располагать свободным временем.

б) Гул нарастает, роскошные растения, заросли камышом, выросли подснежники; зеленые водоросли, Ростислав; растущий ребенок.

в) Предположения не подтвердились; капельки росы; тропа зарастает; растительное масло; изменить положение; лепестки растений; слагать стихи; желуди проросли; сберечь растения от мороза; просека зарастает; предложить помощь.

Posted in Uncategorized

ՏԻԳՐԱՆ ՄԵԾԻ ՏԵՐՈՒԹՅԱՆ ՍՏԵՂԾՈՒՄԸ

Հարցեր

  • Ինչու՞ Տիգրան Մեծին  չհաջողվեց  իր թագավորությանը  միացնել Փոքր Հայքը։

Դա անել չհաջոցվեց քանի որ Ք.ա. 112թ. այնմիացված էր Պոնտոսին:

  •  Ներկայացրեք հայ-պոնտական հարաբերությունները։

Նրանց հարաբերությունները լավ էին և նրանք կնքել էին ռազմական դաշինք

  •  Ներկայացրեք  հայ-պարթևական  պատերազմի արդյունքները։

Մ. թ. ա. 113–112 թթ-ի  հայ-պարթևական պատերազմում պարտություն կրելով Արտավազդը իր եղբոլ որդուն՝Տիգրանին ստիպված տվեց որպես պատանդ:

Աղբյուրներ
Հայոց պատմության դասագիրք, էջ 88-90

Տիգրան Բ Մեծ

Տեսաֆիլմ

Posted in Uncategorized

ՀԻՆ ՀՈՒՆԱՍՏԱՆ

Հարցեր

  • Հունական ի՞նչ ցեղախմբեր կարող եք նշել։

աքայացիներ, հոնիացիներ, դորիացիներ

  • Հունական ո՞ր ցեղերը ներթափանցեցին Կրետե Ք.ա. Xll դ. կեսերին։

դորիացիները

  • Ի՞նչ հետևանքներ ունեցավ դորիացիների ներթափանցումը Կրետե և Հունաստան։

Դրանից հետո Կերետի տերությունը հեռացավ պատմությունից

Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 61-65
https://online.fliphtml5.com/fumf/yutx/#p=62

մուլտֆիլմ
https://youtu.be/QxFSJTN-CKw

Posted in Uncategorized

ԱՐՏԱՇԵՍ ԱՌԱՋԻՆԻ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԸ

  • Ներկայացրե՛ք Արտաշես I-ի ռազմական և վարչական բարեփոխումները։

նա երկրի հարավային մասում կանգնեցերեց Սմպատ զորավարին, հյուսիսում Զարեհին,  արևելքում Արտավազդին իսկ արևմուտքում Տիրանին

  • Ինչու Արտաշես I-ն իրականացրեց հողային բարեփոխում։

Որպեսզի հողի սահմանները հստակորեն սհմանափակվեն

  • Գնահատե՛ք Արտաշես I-ի գործունեությունը։

Ես շատ եմ գնահատում Արտաշես I-ի գործունեությունը, որովհետև նա կատարեց մի շարք բարեփոխումներ և մեծացրեց տարածքը

Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 81-83
տեսաֆիլմ

Posted in Uncategorized

ԱՐՏԱՇԵՍՅԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱՎՈՐՈՒՄԸ

Դաս 1

հարցեր

  • Ի՞նչ նշանակություն ունեցավ Մագնեսիայի ճակատամարտը հայերի համար։

Հռոմի և Սելևկյան տերությունների միջև գլխավոր ճակատամարտը տեղի է ունեցել Ք.ա. 190թ. Մագնեսիա քաղաքի մոտ: Սելևկյանները պատություն կրեցին Հռոմից: Ստեղծված իրադարձությունից օգտվելով Ք.ա. 189 թ. Արտաշեսը Մեծ Հայքում և Զարեհը Ծոփքում վերականգնեցին անկախությունը:

  • Ներկայացրե՛ք Արտաշես I-ին։

Արտաշես Առաջինը ծնվել է Ք.ա.մոտ 230 թ. տոհմիկ Զարեհի ընտանիքում:Նա կատարել էր մի շարք բաեփոխումներ՝Վարչական,հոգևոր,կառավարման համակարգի:Նա շատ սիրված արքա էր և ժողովուրդը նրան նշանակել էր բարի, բարեպաշտ, աշխարհակալ տիիտղոսներով: Նրա մասին ստեղծվել են նաև վիպագրեր օրինակ ինչպես Արտաշես և Սաթենիկ, Արտաշես և Արտավազդ:

Աղբյուրներ
Դասագիրք, էջ 76-79

տեսաֆիլմ

Posted in Uncategorized

ՀԱՍՏԱՏՈՒՆ ՄԱԳՆԻՍՆԵՐԼՈՒՅՍԻ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ,ԼՈՒՅՍԻ ՈՒՂՂԱԳԻԾ ՏԱՐԱԾՈՒՄ,ԱՐԵԳԱԿԻ ԵՎ ԼՈՒՍՆԻ ԽԱՎԱՐՈՒՄՆԵՐ

Հաստատուն մագնիսներ

Մագնիսները, էլեկտրականացած մարմինների նման կարող են փոխազդել։ Դրանք փոխազդում են իրենց շուրջ գոյություն ունեցող մագնիսական դաշտերի միջոցով։ Մի մագնիսի մագնիսական դաշտն ազդում է մյուս մագնիսի վրա։ Եվ հակառակը՝ երկրորդ մագնիսի մագնիսական դաշտն էլ ազդում է առաջին մագնիսի վրա։Երկաթը, կոբալտը, թուջը, պողպատը և մի քանի այլ համաձուլվածքներ մագնիսական երկաթաքարի ազդեցությամբ ձեռք են բերում մագնիսական հատկություններ և երկար ժամանակ պահպանում այն։
Այն մարմինները, որոնք երկար ժամանակ պահպանում են իրենց մագնիսական հատկությունները, կոչվում են հաստատուն մագնիսներ կամ պարզապես մագնիսներ:

Նկարում պատկերված են հաստատուն, տարբեր ձևերի՝ ձողաձև, պայտաձև և խեցե մագնիսներ։
Մագնիսի այն մասերը, որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավել ուժեղ է, անվանում են մագնիսական բևեռներ։ Մագնիսներն ունեն երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։Երկու մագնիսների տարանուն բևեռները ձգում են իրար, իսկ նույնանուն բևեռները՝ վանվում իրարից։Ընդունված է հյուսիսային բևեռը ներկել կապույտ գույնով և նշանակել N տառով, հարավայինը՝ կարմիր և նշանակել S տառով։

Կողմնացույց

Երկիրն օժտված է մագնիսական հատկություններով: Նա կարող է դիտվել որպես մի հսկայական մագնիս:Երկրի աշխարհագրական և մագնիսական բևեռները հակառակ են դասավորված։
Երկրի հյուսիսային աշխարհագրական բևեռի մոտ տեղակայված է  հարավային  մագնիսական բևեռը, իսկ հարավային աշխարհագրական բևեռի մոտ՝  հյուսիսային  մագնիսական բևեռը։

Կողմնացույցի մագնիսական սլաքը փոքր, հաստատուն մագնիս է, որը կողմնացույցի հիմնական մասն է։

Տեղանքում կողմնորոշվելու համար է օգտագործվում կողմնացույցը։  Կողմնացույցի աշխատանքը պայմանավորված է նրանով, որ Երկիրը նույնպես մագնիս է՝ իր մագնիսական բևեռներով և մագնիսական դաշտով։ Կողմնացույցի սլաքի հյուսիսային բևեռը ձգվում է Երկրի մագնիսական հարավային բևեռի կողմից՝ որպես տարանուն բևեռներ և ուղղվում դեպի այն։ Նույն պատճառով կողմնացույցի սլաքի հարավային բևեռը ուղղվում է Երկրի մագնիսական հյուսիսային բևեռի կողմը։
Ուժեղ տաքացման ժամանակ մագնիսները կորցնում են իրենց մագնիսական հատկությունները։ Այս երևույթը կոչվում է ապամագնիսացում:
Մագնիսների օգտագործման բնագավառը բավականին լայն է։ Մագնիսներ կան մանկական խաղալիքներում, հեռախոսներում, բարձրախոսներում։ Դրանք կիրառվում են տեխնիկայի շատ բնագավառներում, բժշկության մեջ, կենցաղում։

Լույսի աղբյուրներ,լույսի ուղղագիծ տարածում:Արեգակի և լուսնի խավարումներ:

Բազմաթիվ դիտումներով և փորձերով հաստատվել է, որ թափանցիկ համասեռ միջավայրում լույսը տարածվում է ուղղագիծ։
Օրինակ
Եթե լույսի աղբյուրի և մեր աչքի միջև տեղադրենք անթափանց մարմին, ապա լույսի աղբյուրը մենք չենք տեսնի, քանի որ լույսի ուղղագիծ տարածման հետևանքով ճառագայթը չի կարողանա շրջանցել խոչընդոտը:
Լույսի ուղղագիծ տարածմամբ են բացատրվում ստվերների առաջացումըԱրեգակի, Լուսնի խավարումները և այլ երևույթներ:

Ստվերի առաջացումը

Լույսի ուղղագիծ տարածմամբ է բացատրվում ստվերի առաջացումը: Նկարներում պատկերված են անթափանց մարմիններ՝ գունդ և սափոր:
Փոքր չափեր ունեցող լույսի S աղբյուրով լուսավորելիս Bէկրանին առաջանում է ստվեր: Եթե լույսը ուղղագիծ չտարածվեր, ապա կշրջանցեր գունդը կամ սափորը և կլուսավորեր դրա հետևում գտնվող էկրանի ողջ տիրույթը:

Լույսի ուղղագիծ տարածումն օգտագործում են տեղանքում կամ ստորգետնյա ուղիղ ճանապարհներ նախագծելու, ուղիղ գծով սյուներ տեղակայելու համար:

Սյուները տեղադրում են այնպես, որ բացի մոտակա սյունից` մնացածը չերևան:

Արեգակի և Լուսնի խավարումները 

Լուսինը լույսի աղբյուր չէ, այն սեփական լույսից զուրկ անթափանց մարմին է, սակայն տեսանելի է, քանի որ անդրադարձնում է Արեգակից իր վրա ընկնող ճառագայթները։
Երբ Լուսինը հայտնվում է Արեգակի և Երկրի միջև, լրիվ կամ մասնակի չափով ծածկում է Արեգակի տեսանելի սկավառակը, Լուսնի կոնաձև ստվերն ընկնում է Երկրի վրա և տեղի է ունենում Արեգակի խավարում։
Երկրի մակերևույթի՝ լրիվ ստվերի սահմաններում հայտնված մասերից, դիտվում է Արեգակի լրիվ խավարում, իսկ ոչ լրիվ ստվերում գտնվող տեղերից դիտվում է Արեգակի մասնակի խավարումը։
Արեգակի խավարում դիտվում է, երբ Լուսինը հայտնվում է Արեգակի և Երկրի միջև:

Լուսնի խավարումը դիտվում է, երբ Երկիրը հայտնվում է Արեգակի և Լուսնի միջև:

Այդ դեպքում Լուսինը գտնվում է Երկրի կողմից առաջացած ստվերի տիրույթում:
Արեգակի և Լուսնի խավարումները գիտնականները կարողանում են մեծ ճշգրտությամբ կանխատեսել կատարվելուց շատ տարիներ առաջ:

Պատասխանել հարցերին

  • Ո՞ր մարմին է կոչվում հաստատուն մագնիս:

որը որ երկար ժամանակ պահպանում է իր ուժը

  • Մագնիսի ո՞ր մասերն են անվանում բևեռներ:

Հյուսիսիային և հարավային

  • Ի՞նչ է կողմնացույցը, և ինչո՞վ է պայմանավորված նրա աշխատանքը:

մագնիսով

  • Ձեզ հայտնի ո՞ր բնագավառներում են օգտագործվում մագնիսները:

հեռախոս, համակարգիչ, հեռուստացույց, սառցարան և այլ

Posted in Uncategorized

ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ՀՈՍԱՆՔ,ԿԱՅԾԱԿ

Էլեկտրական հոսանք

Էլեկտրական լիցքերը կարող են տեղաշարժվել, հաղորդվել, առաջացնելով էլեկտրական հոսանք: Ըստ իրենց լիցք հաղորդելու հատկության, նյութերը բաժանվում են հաղորդիչների և մեկուսիչների:
Էլեկտրականության հաղորդիչներ են. մետաղները, գրաֆիտը, մարդու և կենդանիների մարմինները, խոնավ հողը և այլն։
Ոչ հաղորդիչներ կամ մեկուսիչներ են. ապակին, չոր փայտը, ռետինը, մարմարը և այլն։

Հաղորդիչներով լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումը, որի արդյունքում տեղի է ունենում լիցքի տեղափոխություն, կոչվում է էլեկտրական հոսանք:
Էլեկտրական հոսանքի շնորհիվ են լուսավորվում քաղաքներն ու գյուղերը, ջեռուցվում բնակարանները: Էլեկտրական հոսանքով են աշխատում բազմաթիվ կենցաղային սարքեր:

Էլեկտրական հոսանքի առաջացման համար անհրաժեշտ են հոսանքի աղբյուրներ և հաղորդալարեր, որոնց միջոցով էլեկտրական հոսանքն էլեկտրակայաններից մեր բնակարաններ կհասնի:
Որոշ կենցաղային սարքերի, օրինակ` ձեռքի լուսարձակի, հեռակառավարման վահանակի, հաշվիչի աշխատանքի համար օգտագործում են  գալվանական տարրեր, ավտոմեքենաներում` կուտակիչներ:
Էլեկտրակայանները, գալվանական տարրերը, կուտակիչները կոչվում են հոսանքի աղբյուրներ:

Հոսանքի աղբյուրներն ունեն երկու բևեռդրական «+» և բացասական «–»: Հոսանքի աղբյուրը սարքին պետք է միացնել այնպես, որ աղբյուրի «+» բևեռը համընկնի սարքի «+» բևեռին, իսկ աղբյուրի «–» բևեռը սարքի «–» բևեռին:

Էլեկտրական սարքը աշխատեցնելու համար այն հաղորդալարերով միացնում են հոսանքի աղբյուրին՝ կազմելով էլեկտրական շղթա:

Օրինակ

Շարժանկարում պատկերված է պարզագույն էլեկտրական շղթան՝ կազմված հոսանքի աղբյուրից, լամպից, անջատիչից և դրանք իրար միացնող հաղորդալարերից:

Երբ շղթան փակ է, դրանով հոսանք է անցնում, երբ բաց է՝ ոչ:

lamp_animate.gif

Պատասխանել հարցերին

  • Ի՞նչ է էլեկտրական հոսանք:

էլեկտրական լիցքերը կարող են տեղաշարժվել առաջացնելով էլեկտրական հոսանք:

  • Ո՞ր նյութերն են էլեկտրականության հաղորդիչները:

հող, գարֆիտը, կենդանիների մարմինները, մետաղները և այն:

Կայծակ

Երբ երկու լիցքավորված մարմիններ բավականաչափ մոտեցնում են իրար, դրանց միջև առաջանում է կայծ և լսվում է ճայթյուն: Այս երևույթն անվանում են էլեկտրական պարպում:

Կայծակը էլեկտրական պարպում է, որը տեղի է ունենում մթնոլորտում և ուղեկցվում է որոտով:
Կայծակ կարող է առաջանալ երկու էլեկտրականացված ամպերի կամ ամպի ու Երկրի միջև:

Ամպրոպային ամպերը կազմված են ջրի կաթիլներից և փոքրիկ սառցակտորներից: Ներքևից բարձրացող տաք օդի հոսանքների շնորհիվ այդ մասնիկներն անընդհատ բախվում են իրար և, որպես արդյունք` լիցքավորվում: Երբ լիցքերի քանակությունը բավականաչափ մեծանում է, ամպից որոշ էլեկտրոններ օդով հասնում են Երկիր՝ ստեղծելով անցուղի մնացած լիցքավորված մասնիկների համար․ առաջանում է կայծակ։

Այդ պրոցեսը տևում է շատ կարճ, ջերմաստիճանը հասնում է տաս հազար աստիճանի, տեղի է ունենում կարճատև լուսարձակում։
Օդի արագ ընդարձակման հետևանքով առաջանում է նաև հարվածային ալիք, և մենք լսում ենք որոտը: Կայծակն օժտված է ահռելի էներգիայով և կարող է շատ վտանգավոր լինել: Խփելով տարբեր մարմինների՝ կայծակը կարող է մեծ վնասներ պատճառել. հալել մետաղե իրերը, այրել ծառերը, սպանել մարդկանց և կենդանիներին:

Ինչպես պաշտպանվել կայծակից

Կայծակը բնության ահեղ երևույթներից է, և նրա հարվածը խիստ վտանգավոր է։ Այն ավելի հաճախ հարվածում է Երկրի մակերևույթից վեր խոյացող առարկաներին, շինություններին, ծառերին, կենդանիներին և մարդկանց։
Շենքերը կայծակի հարվածից պաշտպանում են հատուկ սարքերի՝  շանթարգելների  օգնությամբ:
Շանթարգելը մետաղյա ձող է, որն ամրացվում է շինության պատի երկայնքով։ Ձողի վերին սրածայր մասը  պաշտպանվող շենքից բարձր է՝ ստորին մասը հողակցված։Ամպրոպաբեր ամպերից էլեկտրական լիցքերը շանթարգելի միջով անցնում են հողի մեջ՝ չվնասելով շինությունը:

Կայծակից պաշտպանվելու համար անհրաժեշտ անվտանգության կանոնները.

1. Կայծակի ժամանակ բաց դաշտում գտնվելը վտանգավոր է:
2. Չի կարելի  պառկել գետնին:
3. Եթե հնարավոր չէ արագ հեռանալ, ապա պետք է կքանստել համեմատաբար ցածրադիր տեղում:
4. Քանի որ կայծակը խփում է առավել բարձր մարմիններին, ուստի չպետք է թաքնվել բարձր ծառի տակ:
5. Որքան հնարավոր է` պետք է շուտ դուրս գալ ջրից:
6. Չի կարելի ձեռք տալ մետաղե առարկաներին, պետք է հեռու մնալ դրանցից:
7. Թաքնվել կարելի է խիտ անտառում, քարանձավներում, բնակելի շենքում, ավտոմեքենայում՝ փակելով պատուհանները:
8. Մոտոցիկլետի կամ հեծանվի օգտագործումը վտանգավոր է:

Պատասխանել հարցերին

  • Ի՞նպես է առաջանում կայծակը:Ի՞նչ է որոտը:

Կայծակը առաջանում է երկու էլեկտրականացված ամպերի կամ ամպի ու Երկրի միջև: Օդի շատ արագ ընդարձակման պատճառով առաջանում է հարվածային ալիք ու մենք լսում ենք որոտը:

  • Ի՞նչ է շանթարգելը, և ինպե՞ս է այն շինությունները պաշտպանում կայծակի հարվածից:

Շանթարգելը մի մետաղյա բարձր ձող է, որը դրվում է շենքի վրա և նրա ստորին մասը հողակացված է: Ամպրոպ բերող ամպերից էլեկտրական լիցքերը շանթարգելի միջով անցնում են հողի մեջ այդ կերպով չեն վնասում շինությունը:

  • Կայծակի ժամանակ ինչպե՞ս պետք է վարվեք,եթե հայտվել եք բաց տարածքում:

Լքել տարածքը կամ կքանստել համեմատած ավելի ցածր տեղում:

Posted in Մաթեմատիկա 6

ՄԱԹԵՄԱՏԻԿԱ ՏԱՍՆՈՐԴԱԿԱՆ ԿՈՏՈՐԱԿՆԵՐԻ ԴՐՔԱՅԻՆԳՌԱՐՈՒՄ

1016. Դիրքային գրառումով գրե՛ք տասնորդական կոտորակը.
ա)  372/10, 37,2

բ) 813/100, 8,13

գ) 13/1000, 0,0013

դ) 3/100, 0,003

ե) 4567/10, 45,67

զ) 932/1000, 0,0932

է)129/100 ,1,29

ը) 513/10000: 0,0513

1017. Տասնորդական կոտորակը գրե՛ք սովորական կոտորակի տեսքով.
ա) 3,87,  387/100

բ) 16,99, 1699/100

գ) 137,56, 13757/100

դ) 0,003, 3/1000

ե) 1,001, 1001/1000

զ) 37,1, 371/10

է) 3,5978, 35978/10000

ը) 74,0938։ 740938/10000

1019. Տասնորդական կոտորակի դիրքային գրառման մեջ ստորակետից հետո կա չորս թվանշան։ Որքա՞ն է այդ կոտորակի հայտարարում եղած զրոների քանակը։

4

1021. Գրելով տասնորդական կոտորակը դիրքային գրառումով՝ գտե՛ք
նրա ամբողջ մասը.
ա)91/10 ,9,1

բ)2/100 , 0,02

գ) 3214/100, 3,214

դ) 5677/10։ 56,77

1024. Ի՞նչ թվանշան է գրված 364, 50791 կոտորակի`
ա) հարյուրյակների կարգում, 0,364  50,791
բ) տասնորդականների կարգում, 36,4  5079,1
գ) տասհազարերորդականների կարգում, 0,00364  0,50791
դ) տասնյակների կարգում։ 36,4  5079,1

1025. Կարդացե՛ք կոտորակը.
ա) 0,385 , գ) 894,1503 , ե) –0,00301 , է) –100,01 ,
բ) 113,07 , դ) 12,1 , զ) 10,001 , ը) 5,137 ։

1026. Թվանշաններով գրե՛ք կոտորակը.
ա) զրո ամբողջ մեկ հարյուրերորդական, 0,001
բ) յոթ ամբողջ քսանհինգ հազարերորդական, 7,025
գ) երեսուներկու ամբողջ տասնութ տասհազարերորդական, 32,00018
դ) զրո ամբողջ երկու հարյուր երեսունյոթ հազարերորդական, 0,0237
ե) մինուս հարյուր ութսունյոթ ամբողջ երեք հարյուր իննսուն
հազարերորդական։ -187,0390

1027. Ի՞նչ հայտարար ունի այն տասնորդական կոտորակը, որը կարդացվում է հետևյալ կերպ՝
ա) քսանհինգ ամբողջ քսանհինգ հարյուրերորդական, 2525/100
բ) զրո ամբողջ երեք հարյուր ութսունչորս հազարերորդ 384/1000