Month: Նոյեմբեր 2023

Տեսական մասը կրկնեք այստեղ․

1)Բազմանդամը վերլուծեք արտադրիչների․

ա)2x + 2y = 2(x + y)

բ) 6a – 3= 3(2a-1)

գ) ax – ab= a(x-b)

դ) 2a + 6ab=2a(1+3b)

ե) a2 + a= a(a+1)

զ) 3×3 – xy2= x(3×2-y2)

է) ax + bx + cx=  x(a+b+c)

ը) 5a3+10a2+ 15a= 5a(a2+2a+3)

2)Վերլուծե՛ք արտադրիչների.

ա) x(b + a) + y(a + b) =(a+b) (x+y)

բ) 7x(a − b) − 8y(a − b) =(a — b) (7x-8y)

գ) 5y(z − 4) + 2x(4 − z) =(z-4)  (5y-2x)

դ) 5x(2a − 7b) + 6y(7b − 2a) =(7a-2a) (5x-6y)

ե) 4a(3x − 1) − b(1 − 3x) =(3x-1) (4a+b)

զ) 7a(a − 3) − (3 − a)(1 + b) =(a-3)(7a+1+b)

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

Բազմանդամը վերլուծեք արտադրիչների․

ա)x(a + b) + y(a + b)= (a + b)(x+y)

բ)m(n — 3) — 2(n — 3)=(n-3) (m-2)

գ)(a + b)a — b(a + b)=(a+b) (a — b)

դ)(x — y)3 — a(x + b)=(x-y) (3 — a)

ե)2a(1 — b) — 3(1 — b)=(1-b) (2a-3)

զ)a(b + 3) — b(3 + b)=(b+3) (a-b)

է)7x( x + 2y) — 2(2y + x)=(x+2y) (7x-2)

ը)a(a + b) + (a + b)=(a+b)(a+1)

Աշխատանք դասարանում 

Գոյականի հոլովումը

1. Երկինք և մարդ բառերի տրված բառաձևերը տեղադրի´ր հոլովման աղյուսակում:

Երկնքում, երկնքից, երկինք(ը), երկնքով, երկնքի(ն), մարդով, մարդու(ն), մարդ(ը), մարդուց:

                Ուղղական- երկինք(ը), մարդ(ը)
                
                Սեռական- մարդու, երկնքի

                Տրական- երկնքի(ն), մարդու(ն)
               
                Հայցական- երկինք, մարդուն

                Բացառական- երկնքից, մարդուց

                Գործիական- երկնքով, մարդով

                Ներգոյական- Երկնքում

2.Ընկեր, սրճարան գոյականները հոլովի´ր: Ի՞նչ հարցի է պատասխանում հոլովներից յուրաքանչյուրը:
                
                Ուղղական- ընկեր ով,սրճարան-ինչ
                
                Սեռական- ընկերոջ, սրճարանի

                Տրական-  ընկերոջը, սրճարանին
               
                Հայցական- ընկերոջը, սրճարանը

                Բացառական- ընկերոջից,սրճարանից

                Գործիական- ընկերոջով   , սրճարանով                

                Ներգոյական- սրճարանում

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Կազմի´ր բառակապակցություններ՝  հարցական դերանունները փոխարինելով գոյականներով:

Ընկնել ո՞ւր: -Փոսը

Հանդիպել որտե՞ղ: — Դպրոցում

2. Կազմի´ր բառակապակցություններ` հարցական դերանունները փոխարինելով գոյականներով:

Տիրապետել ինչի՞(ն): -Լեզվին

Տիրել ի՞նչը, (ինչի՞ն): -Սրտին

Դավանել ինչի՞ն: -Կրոնը

3. Կազմի´ր բառակապակցություններ՝  հարցական դերանունները փոխարինելով գոյականներով:

Վերադառնալ ո՞ւր, ինչի՞ն: — Տուն, երկիր, մտքին, կարծիքին։

Տուն, երկիր, միտք, կարծիք:

Միտք, հայելի, ջրեր, ապակի, կարծիք:

Անրադառնալ ինչի՞ն: — Մտքին, ջրին, ապակուն, կարծիքին

Տնային.

Սովորել էջ 58

1.Թվարկի՛ր, թե ինչ տարրերի ատոմներից են կազմված՝
ա)Նատրիումի հիդրոկարբոնատը՝ Na₂CO3
Բարդ նյութ է կազմված է երեք քիմյական տարրերից
Na-նատրյումից C-ածխաղին Օ-թթվածին
բ)Ածխածնի մոնօքսիդ՝ CO
Բարդ նյութ է կաղմված է երկու քիմյական տարրերից C-ածխածին
գ)մեթիլալկոհոլ ՝ CH₄O
Բարդ նյութ է կաղմված է երկու քիմյական տարրերից C-ածխածին H-ջրածին O-թթվածին

2.Գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները և քիմիական նշանները, որոնք արտասանվում են՝ ցե, էն, էս, ա է, կուպրում, Ֆեռում, արգենտում։
C-ածխածին
N-ազոտ
S-ծծումբ
I-յոդ

Աշխատանք դասարանում 

1. Փակագծում  տրված բառերն  ու դերանունները գրի´ր  համապատասխան թվով (եզակի կամ հոգնակի) և օրինաչափությունը  բացատրի´ր:

Արհեստավորների միությունը շատ խիստ (էր, էին) իր անդամների վրիպումների նկատմամբ:

Ժողովո՞ւրդն  (է, են) ստեղծում անհատի փառքը, թե՞ անհատը՝ (նրա, նրանց):

Երկրի օդային նավատորմը հնացել (է, են), (դրա, դրանց) նորոգման ծախսերը շատ մեծ գումարներ են կազմում:

Ի՞նչ սպասելիք ունես այդ ամբոխից. (նա, նրանք) դեռ կազմակերպվելու փորձ (չի, չեն) անում:Ո՞վ է պաշտպանում ժողովրդին, երբ (նրան, նրանց) վտանգ է սպառնում:

2. Բացատրի´ր հոգնակի թվով դրված հավաքական գոյականները և դրանցով նախադասություններ կազմի´ր:

Օրինակ`

Հոտեր- ոչխարների խմբեր:

ժողովուրդներ – ազգերի խմբեր
Երկրների ժողովուրդները միավորվել են հիվանդության դեմ պայքարելու համար:

բանակներ – զիմվորների խմբեր
Թշնամիների ու մեր բանակները ղեկավարում են տարբեր հրամանատարներ:

դասարաններ – աշակերտների խմբեր
Այս դպրոցում կան տարբեր դասարաններ:

երամներ – թռչունների խմբեր
Երկնքում երևում են արագլների և ծիծեռնակների երամներ:

3. Կարդա՛ 

Բաղադրյալ գոյականները, որոնց վերջին բաղադրիչը միավանկ արմատ է, երկու ձևով են հոգնակի կազմում: Եթե այդ միավանկ արմատը գոյականի իմաստ ունի (օրինակ՝ դաշտավայր, հեռագիր), ավելանում է –եր  վերջավորություն: Իսկ եթե բառավերջի միավանկ արմատը  բայարմատ է (օրինակ՝ ժամացույց, վիպագիր), ավելանում է– ներ վերջավորությունը:

Հասարակ գոյականները եզակի թվով գործածելիս կարող են անվանել առանձին առարկաներ և կարող են լինել առարկաների ընդհանուր անուն (օրինակ՝ փիղ ասելով հասկանում ենք և´ մեկ փիղ, և´ փիղ ընդհանրապես):

4. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (տրական հոլովով):

Ընկեր, եղբայր, մարդ, մարդկություն, խոսք, գործ, վերադարձ:

Հավատալ ո՞ւմ : Հավատալ ինչի՞ն:

Հավատալ ընկերոջը, հավատալ եղբորը, հավատալ մարդուն, հավատալ մարդկությանը, հավատալ խոսքին, հավատալ գործին, հավատալ վերադարձին։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

1. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (բացառական հոլովով):

Ընկեր-ընկերոջից
եղբայր-եղբորից
մարդիկ-մարդկանցից
հանդիպում-հանդիպումպից
զրույց-զրույցից
հարցուփորձ-հարցուփորձից

Խուսափել ումի՞ց: Խուսափել ինչի՞ց:

2. Հարցական դերանվան փոխարեն գրի´ր տրված գոյականները՝ պահանջված ձևով (գործիական հոլովով):

Երեխա-Երեխայով, աշակերտներ-աշակերտներով, ընկերներ-ընկերներով, գրականություն-գրականությամբ, մեքենա-մեքենայով, սպորտ-սպորտով:

Տարվել ումո՞վ: Հետաքրքրվել ինչո՞վ:

3. Կազմի´ր բառակապակցություններ՝ հարցական դերանունները փոխարինելով գոյականներով:

Վկայել ի՞նչ-Խոսքերը
Վկայել ինչի՞ մասին-աստղերի մասին

Հավատացնել ի՞նչ-ճիշտ
 Հավատացնել ինչի՞ մասին-երազների մասին

1. Աշխարհի մեծաքանակ ժողովուրդներից չեն.
1) չինացիները և բրազիլացիները
2) հինդուստանցիները և բենգալացիները
3) հայերը և վրացիները
4) ճապոնացիները և մեքսիկացիները

2. Աշխարհի առավել խիտ բնակեցված տարածաշրջաններից չէ.
1) Արևելյան Աֆրիկան
2) Արևելյան Ասիան
3) Հարավային Ասիան
4) Արևմտյան Եվրոպա

3. Բնակչության առավել համաչափ տեղաբաշխում է նկատվում.
1) Ավստրալիայում և Չինաստանում 3) Ռուսաստանում և Կանադայում
2) Մոլդովայում և Դանիայում 4) Բրազիլիայում և Եգիպտոսում

4. Ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Լեռնահանքային արդյունաբերության և էքստենսիվ գյուղատնտեսության տա-
րածման շրջաններում բնակչության խտությունը փոքր է:
2) Քաղաքակրթության հնագույն օջախներն ավելի խիտ են բնակեցված:
3) Որոշ տարածքներում բնակչության մեծ խտությունը կարող է պայմանավոր-
ված լինել բնակչության բարձր բնական աճով և ներգաղթով:
4) Լեռնային շրջաններն աչքի են ընկնում բնակչության խտության բարձր ցու-
ցանիշով:

5. Ո՞րն է ճիշտ բնութագրում «ժողովրդագրական ճգնաժամը».
1) բնակչության թվի աճը մահացության կրճատման հետևանքով
2) բնակչության թվի կայուն նվազումը նեղացված վերարտադրության պայման-
ներում
3) բնակչության թվի կայուն աճը ընդլայնված վերարտադրության պայմաններում
4) բնակչության թվի կայունացումը պարզ վերարտադրության պայմաններում

6. Բնակչության տարիքային կառուցվածքում երեխաների բաժինն ամենամեծն է.
1) Եվրոպայում 3) Հյուսիսային Ամերիկայում
2) Ավստրալիայում 4) Աֆրիկայում

7. Բնակչության աշխատունակ մասը, աշխատող մեծահասակներն ու երեխաները, որոնք իրենց ֆիզիկական կարողություններով, գիտելիքներով և փորձով կարող են աշխատել տնտեսության որևէ բնագավառում, կոչվում է.
1) ժողովուրդ
2) ռասա
3) աշխատանքային ռեսուրս
4) տնտեսապես ակտիվ բնակչություն

8. Զարգացած երկրներում ոչ արտադրական ոլորտում աշխատողների մեծ բաժինը պայմանավորված չէ.
1) արտադրական ոլորտում աշխատանքի բարձր արտադրողականությամբ
2) բնակչության բարձր կենսամակարդակով
3) արտադրական ոլորտի ճյուղերի ավտոմատացմամբ և մեքենայացմամբ
4) արտադրական ոլորտում աշխատատեղերի պակասով

9. «Ժողովուրդ — ռասա» զույգերից ընտրել սխալը.
1) պարսիկներ — եվրոպեոիդ 3) շվեդներ — եվրոպեոիդ
2) արաբներ — նեգրոիդ 4) սենեգալցիներ — նեգրոիդ

10. Աշխարհի բոլոր երկրների ազգային տնտեսությունների և դրանց տնտեսական փոխադարձ կապերի ամբողջությունը կոչվում է.
1) տնտեսության ճյուղ
2) աշխատանքի հասարակական բաժանում
3) համաշխարհային տնտեսություն
4) աշխատանքի միջազգային բաժանում

11. Համաշխարհային տնտեսության ձևավորման նախադրյալ է.
1) ջերմային տրանսպորտը 3) բնական ռեսուրսները
2) աշխատուժը 4) աշխարհագրական դիրքը

12. Տնտեսության զարգացման հետարդյունաբերական փուլ թևակոխած երկրներ են.
1) Թուրքիան և Իրանը 3) Ֆրանսիան և Մեծ Բրիտանիան
2) Ալժիրը և ՀԱՀ–ը 4) Հնդկաստանը և Չինաստանը

13. Ո՞ր երկրները զարգացման ագրարային փուլում չեն.
1) Աֆղանստանը և Բանգլադեշը 3) Սոմալին և Եթովպիան
2) Բրազիլիան և Իրանը 4) Չադը և Եմենը

14. Նշել բնական պայմանների և բնական ռեսուրսների 5 ական օրինակ։
Բնական պայմաններ- գետային ցանց, երկրի մակերևույթը, հողաբուսական ծածկը, կլիմա։

Բնական ռեսուրս-հողային ռեսուրս, երկրի ընդերքի ջերմություն,  կենդանական ռեսուրս, մակընթացության և տեղատվության էներգիա, ջրային ռեսուրս։

15. Ի՞նչ նշանակություն ունի հողային և ջրային ռեսուրսները։
Հողային ռեսուրսները մեծ նշանակություն ունեն գյուղատնտեսության համար։ 

Ջուրը միաժամանակ կարևորագույն բնական ռեսուրս է և լայն կիրառություն ունի մարդկանց կենցաղում և տնտեսության բոլոր ճյուղերում։ Ջրային ռեսուրսները մեծ նշանակություն ունեն երկրի զարգացման, հողային ռեսուրսների ոռոգման գործընթացում 

 Կոշիկները

Մի օր, երբ ես արթնացա, հասկացա, որ ինձ հետ ինչ-որ բան է կատարվում, օրինակ՝ սիրտս արագ էր բաղբախում։ Հիշեցի, որ այսօր իմ տարեդարձն է, ես շուտվանից գուշակել էի, որ իմ ծնողները գումար էին հավաքում ինձ նվեր գնելու համար, մենք աղքատ ենք, բայց իմ ծնողները ուզում էին ինձ ուրախացնել, և ինձ թվում էր, որ նրանք գնելու էին իմ փոքր ժամանակվանից երազած կոշիկները։ Ես գնացի հյուրասենյակ և տեսա, որ ծնողներս գնել են իմ հավանած կապույտ կետիկներով մանուշակագույն գծիկներով կոշիկները, և ես ուրախությամբ գնացի և գրկեցի ծնողներիս։ Սկսեցի փորձել կոշիկները, և նրակք հիանալի են իմ ոտքերի վրա։ Ինձ շատ դուր եկավ կոշիկի վրայի վառ գույները և ես  գնացի դուրս, որ ընկերներս ինձ շնորհավորեն, տեսնեն նոր  կոշիկներս ու խաղանք իրար հետ։ Ես դուրս եկա բակ և ընկերներս հավաքվեցին իմ շուրջ ջերմ-ջերմ շնորհավորանքներով ու նրանց շատ դուր եկան իմ նոր կոշիկները։ Մենք սկսեցինք խաղալ աշխարի բոլոր խաղերը, քանի որ բարձր տրամադրություն ունեինք և մոռացանք կոշիկներիս մասին, հետո սկսվեց անձրև և մենք ցատկոտեցինք ցեխաջրերի մեջ։ Մթնեց, և տուն գնալու ժամանակն էլ ես մոռացել էի իմ տարեդարձի մասին ու որ պետք էր շուտ տուն գնալ, որ տորթիս վրայի մոմերը փչեի։ Երբ ես հասա տուն, մայրիկս նայեց իմ կեղտոտ շորերին, և ես հասկացա, որ իմ կոշիկները ոչ միայն կեղտոտվել էին, այլ նաև նրանց վառ գույները, որոնք ինձ շատ էին դուր եկել, էլ այնքան վառ չէին։ Ես մի քիչ տխրեցի, բայց նաև հասկացա, որ պետք է հոգ տանել քո սիրելի մարդկանց ու իրերի մասին, այլ ոչ թե մոռանալ ու անուշադրության մատնել։  

Դասի հղում

Ուրվագծային քարտզի վրա պատկերել վառելիքային ռեսուրսմերով հարուստ երկրները:

Նավթի հանույթ

Գազի հանույթ

• Ինչ է աշխարհագիրը

Դա հողերի և բնակչության հաշվառումն էր:

• Ով է Հազկերտ 2-րդը,ինչ քայլերի դիմեց Արևելյան Հայաստանի ներքին ինքնուրույնությունը ոչնչացնելու ուղղությամբ:

Նա պարսից արքա էր որը կառավարում էր 439-457թթ: Նա տերությունը նվաճելու համար փորձում էր գործի դնել իրենց կրոնը՝զրադաշտականությունը: Նաև անցկացվեց արխարհագիր երկիրը կայունությունից զրկելու համար:

• Որքանով էին արդարացված Վասակ Սյունու և Վարդան Մամիկոնյանի խմբավորումների մոտեցումները:

Վասակ Սյունին ուզում էր Սասանյանների հետ բանակցություններով հասնել փոխզիջման՝ պահպանելով հայերի ինքնիշանությունը և դավանքի ազատությունը։ Վասակ Սյունու կարծիքով այդպես հնարավոր կլիներ խուսափել պատերազմական գործողություններից։Վարդան Մամիկոնյանը՝ հակառակը, մտածում էր, որ պետք է գնալ վճռական ռազմական գործողությունների և ամեն գնով հաղթել։

• Ինչ նշանակություն ունեցան Վարդանանց և Վահանանց պատերազմները,արդյոք նրանք հասան իրենց նպատակին,ինչպես:

Երկու պատերազմներից հետո միևնույն է Հայաստանը իր կրոնը և մշակույթը չփոխեց և չհանձնվե, այսինքն այն շատ լավ էլ ինքնուրույն պետություն էր ով որ կռվում էր մինչև վերջ, մինչև հաղթանակ:

• Ըստ քեզ՝ ինչ ընթացք կարող էին ունենալ հայ-պարսկական հարաբերությունները,եթե Վարդան Մամիկոնյանն ու իր կողմնակիցները վստահեին Վասակ Սյունուն և դադարեցնեին ռազմական գործողությունները:Կամ հակառակը՝ եթե Վասակ Սյունին միանար Վարդան Մամիկոնյանին:

Իմ կարծիքով եթե Վարդան Մամիկոնյանը միանար Վասակ Սյունուն ապա Սասանյանները առիթից կօգտվեին և նորից ու նորից կսկսեին սիրաշահել հայերին կրոնափոխ լինել մինչև հայերը կրոնափոխ չլինենին կամ չսկսեին մի նոր ճակատամարտ: Իսկ եթե Վասակը միանար Արդանին ապա նրանց զորքը ավելի ուժեղ և մտածված կլիներ և միգուցե կկարողանար հաղթանակ տանել Վարդանանց պատերազմում: