Քրիստափոր Կոլումբոսը (1451–1506) հայտնի իտալացի ծովագնաց էր, ում ներգործությունը հանգեցրեց Եվրոպայի կողմից Ամերիկայի հայտնաբերմանը։ Նա նախնական նպատակ ուներ գտնելու արևելյան երկրները՝ հարուստ առևտրի ուղիներ բացելու համար, բայց իր ուղևորությունները հանգեցրին նոր աշխարհների բացահայտմանը՝ արևմտյան կիսագնդում։
Կոլումբոսի ուղևորությունները
Կոլումբոսը ծնվել էր գեներական ընտանիքում, բայց իր կյանքի մեծ մասն անցկացրել է ծովային ճանապարհորդությունների մեջ։ Նա վստահ էր, որ եթե նա ուղևորվի արևմուտք, կարող է հասնել Ասիա, ուստի նա իր ծրագիրը ներկայացրեց մի քանի եվրոպական պետությունների արքաներին։ Պատմության մեջ շատ ժամանակ Կոլումբոսը համարվում է որպես «Ամերիկայի հայտնագործող», սակայն իրականում նա երբեք չհասավ մինչև մայրցամաքի կիսով: Սակայն իր 1492 թվականի ուղևորությունն այդուհանդերձ ունի մեծ պատմական նշանակություն։
Նրա առաջին ուղևորությունը (1492–1493) սկսվեց Իսպանիայից՝ «Սанта Մարիա», «Պինտա» և «Նինյա» նավերով։ Կոլումբոսը 12 տուրկական շրջանում անցավ, բայց նրա նպատակին չհասավ։ Նա հասավ Կարիբյան կղզիներին՝ հավանաբար ներկայիս Բահամյան կղզիներին, այնուհետև այցելեց Կուբա և Hispaniola (այժմ Հաիթի և Դոմինիկյան Հանրապետություն)։ Կոլումբոսը կարծում էր, որ նա գտել է արևելյան երկրները, բայց իրականում նա հայտնաբերեց նոր աշխարհներ՝ անծանոթ Եվրոպային։
Կոլումբոսի նշանակությունը
Քրիստափոր Կոլումբոսի ուղևորությունները համարվում են կարևոր սկիզբ՝ Եվրոպայի կողմից Ամերիկայի գաղութացման և նոր աշխարհների բացահայտման։ Նրա հայտնագործությունները նպաստեցին Ատլանտյան օվկիանոսում կապերի զարգացմանը, ինչպես նաև արագացրին տնտեսական, քաղաքական ու մշակութային փոխազդեցությունները Եվրոպայի, Ասիայի, Աֆրիկայի և Ամերիկայի միջև։
Դրական արդյունքները:
- Եվրոպացիներն սկսեցին մեծ հետաքրքրություն ցուցաբերել Ատլանտյան օվկիանոսի այն կողմի երկրների նկատմամբ՝ սկսվեց դեպի Ամերիկա գաղութային պաշարումների գործընթացը։
- Ամերիկայի բուսական և կենդանական աշխարհը, ինչպես նաև թանկարժեք մետաղները (ոսկի, արծաթ) սկսեցին մեծ ներդրում ունենալ Եվրոպայի տնտեսությունում։
Արագացրեց նաև “Կոլումբյան փոխանակումը” (Columbian Exchange), երբ երկու աշխարհների միջև սկսեցին տեղափոխվել բույսեր, կենդանիներ, սնունդ, հիվանդություններ և տեխնոլոգիաներ։
Կոլումբոսի ժառանգություն
Իրականում Կոլումբոսը երբեք չհասավ ճշգրիտ այն վայրերին, որոնք ինքն ուզում էր գտնել։ Հետևաբար, այն ժամանակվա բացահայտումներն ու նրա կատարած քայլերը վիճելի են։ Օրինակ, երբ նա հայտնաբերեց նոր աշխարհները, նա չգիտեր, որ դրանք նոր մայրցամաքներ են՝ պարզապես մտածում էր, որ նա հասել է Ասիա։ Այնուամենայնիվ, Կոլումբոսի անվան հետ կապված առաջացած մի շարք լեգենդներ ու պատմություններ հետագայում դարձան պատմական նշանակություն ունեցող։
Այսօր Կոլումբոսը տարբեր կերպ է գնահատվում՝ երբեմն նրան համարում են հերոս, երբեմն՝ գաղութատեր և բռնակալ։ Նրա հայտնագործությունները, սակայն, անչափ ազդեցին աշխարհի պատմության ընթացքի վրա։
Մանվելյան Շուշան 