Day: 23.02.2025

Աշխատանք դասարանում 

Կարդում ենք Թումանյան 

Թումանյանի հոդվածները՝ Խոսք սկսնակ բանաստեղծներին։ 
Առաջադրանքներ

Ձեր կարծիքով, ի՞նչ է անհրաժեշտ ժամանակակից գրողներին, ի՞նչ խոհուրդ կտայիք՝ որպես ընթերցող։  
Ժամանակակից գրողներին անհրաժեշտ է լինել ազնիվ և անկեղծ՝ իրենց գրական աշխատանքներում, չհետևել միայն նորաձևության կամ արտաքին պահանջների։ Գրողները պետք է հավատարիմ մնան իրենց սեփական ձայնին, իրենց համարձակությունն ու մտավոր զարգացումը դնելով ստեղծագործությունների հիմքում

Ո՞ր գրողների մասին է խոսում Թումանյանը այս հոդվածում։ 
Թումանյանը խոսում է այն ժամանակի գրողների մասին, որոնք կերտում էին ազգային գրականությունը։

Առանձնացրո՛ւ կարևոր միտք արտահայտող հատվածները։ 
«Գրողի խնդիրն է ոչ միայն ճանաչել իր ժողովրդին, այլև նրան շենացնել։»
«Գրողը պետք է դուրս գա իր անձնական ոլորտից և գրի մարդկային կենսական խնդրանքների մասին՝ միաժամանակ պահպանելով իր բանաստեղծական ստանդարտները։»

Ինչպե՞ս է բնորոշում իր տեղը գրականության զարգացման շրջաններում։
Թումանյանը իր տեղը բնորոշում է որպես միջնորդ, որը փորձում է փոխանցել ժողովուրդը նոր գաղափարներ և նորություն։ Նա կարծում է, որ գրականությունն ունի որոշակի շրջաններ, որտեղ բովանդակությունը և ձևը զարգանում են ժամանակի հոսքի համաձայն։ Նրա համար կարևոր է իմանալ, թե որտեղ է գտնվում և ինչ փոփոխություններ են տեղի ունենում գրականության մեջ։

Ի՞նչ է ասում Թումանյանը ընթերցող- հասարակության վերաբերյալ։
Թումանյանը նշում է, որ ընթերցողը շատ կարևոր դեր ունի՝ նա պետք է լինի ոչ միայն զվարճացած, այլև հասկանալ ու գնահատել գրողի աշխատանքը։ Ընթերցողը պետք է լրջորեն մոտենա գրականությանը և ոչ թե միայն զբաղվի իր ամենօրյա գործերով, այլ նաև սովորի, մտածի ու վերանայի հասարակությունը՝ նրա քննադատական մտքով։

Ի՞նչ է ասում Թումանյանը ազդեցության մասին։
Թումանյանը կարծում է, որ գրողները պետք է կարողանան ազդեցություն գործել հասարակության վրա՝ իրենց աշխատանքներով օգնելով նոր ուղիներ բացել մտավոր զարգացման համար։ Գրողը պետք է զգուշանա, որ իր գրականությունը չհասցնի կեղծ ու մակերեսային ազդակներ մարդկանց հոգևոր կյանքում։ Գրողները պետք է աշխատեն այնպես, որ ազդեն ժողովրդի գիտակցությանը և բարոյական արժեքներին։

Ի՞նչ է ասում Թումանյանը քննդատության մասին։ 
Թումանյանը կարծիք է հայտնում, որ քննադատությունը կարևոր է, բայց այն պետք է լինի խոհեմ ու կառուցողական։ Նա գտնում է, որ քննադատությունը ոչ թե պետք է դառնա նվաստացում, այլ դիտարկում՝ ինչպես պետք է ավելի լավ ստեղծագործել։ Նա նշում է, որ յուրաքանչյուր ստեղծագործություն պետք է քննադատվի, բայց այդ քննադատությունը պետք է լինի նպատակաուղղված՝ առաջընթացի և բարելավման համար։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդա՛ Թումանյանի ,,Աներևույթ թագավորությունը,, հեքիաթը ։ 

Ներկայացրո՛ւ հեքիաթի գաղափարը, դուրս գրի՛ր այդ գաղափարը ցույց տվող հատվածները։ 
Հեքիաթի գաղափարը մի շատ կարևոր դիտարկում է՝ կյանքի ընթացքի և մարդու ընտրությունների մասին: Թումանյանը ներկայացնում է այն աշխարհի մի հատված, որտեղ իշխանությունը և իշխանավորը պարզապես կեղծիք են, ուստի թագավորությունը, որը ոչ մի արժեք չունի, իրականում աներևույթ է։ Հեքիաթը ցույց է տալիս, որ բարձր կոչումները կամ պաշտոնները չեն կարող փոխարինել իրական արժեքներին՝ մարդկային բարոյականությանը, ազնվությանը և սիրուն։

Գրի՛ր քո կարծիքը հեքիաթի վերաբերյալ։ 
Հեքիաթը շատ գեղեցիկ և խոհական է։ Այն մեզ հիշեցնում է, որ մարդը պետք է ուշադրություն դարձնի ոչ միայն արտաքինին, այլև ներքինը կարևոր է։ Թումանյանը փաստում է, որ մեզ համար կարևոր չեն սոսկ մեր անունները կամ պաշտոնները, այլ այն, թե ինչպիսին ենք իրականում՝ մեր բարոյականությունը, ազնվությունը և մարդկայնությունը

Անհասկանալի բառերը դուրս բերել, բառարանի օգնությամբ բացատրել։ 
Անհասկանալի բառեր չկան

Հովհաննես Շիրազին Տերյանը ինձ համար մի համադրված սփյուռք ու հարազատություն է։ Նրա ստեղծագործությունները համակված են խորությամբ, սիրով և դառնությամբ։ Նրա «Աստղեր ուտողներ»-ը մի հրաշալի գործ է, որը ամբողջությամբ թարգմանում է մարդուն ապրելու և իրապես սիրելու անհրաժեշտությունը։ Տերյանի բանաստեղծությունները հաճախ վերաբերում են անխուսափելի մահվան և հոգևոր վերածննդի թեմաներին, բայց դրանք միշտ պարունակում են նաև կյանքի թանկությունը։ Նա ստեղծագործեց ժամանակի գծի վրա՝ լինելով այն ամենի մեջ, ինչը կարևորվում էր մարդկային հոգու կյանքում։ Սիրելի բանաստեղծություններիցս՝ «Երազանքներ» և «Ապրելը»,- կերտում են Տերյանի անձնական պատկերացումները կյանքի նկատմամբ, որտեղ նա ձգտում է լինել հավատավոր, խոր ու անկեղծ։ Տերյանը եզակի բանաստեղծ է իր խորը և անսահման սիրով, որը միաժամանակ մխրճվում է և բարձրացնում է հասարակական կյանքը։

Իմ խաղաղ երեկոն է հիմա

Մեղմալույս, և՛ տխուր, և՛ անուշ.

Քեզ երբեք սիրտըս չի մոռանա,

Իմ մաքո՛ւր, առաջին իմ անուրջ…

Տարիներ, տարիներ կըսահեն,

Կըմեռնեն երազները բոլոր —

Քո պատ՛կերը անեղծ կըպահեմ

Օրերում անհաստատ ու մոլոր։

Ե՛վ տանջանք, և՛ բեկում, և՛ թախիծ —

Սև օրեր ես դեռ շա՜տ կըտեսնեմ.

Անունըդ թող փարոս լինի ինձ

Սուտ կյանքի և դառը մահու դեմ..

• Բանաստեղծությունը վերնագիր չունի, վերնագրեք և բացատրեք ձեր ընտրած վերնագիրը:

Կարծում եմ վերնագիրը կարող է լինել առաջին սեր կամ նմանատիպ մի անվամբ, քանի որ բանաստեղծության մեջ նա ասում է՝Իմ մաքո՛ւր, առաջին իմ անուրջ… իսկ առաջին անուրջ ասելով նա նկատու ունի առաջին սերը:

•  Բացատրի՛ր բառերը՝ անուրջ, անեղծ, անհաստատ, բեկում, փարոս:

երազ, չվնասված, ոչ հաստատված, սրտի կոտրվելը, լուսնաշտարակ-այն մեծ կառույցը նավերին ուղղություն ցույց տալու համար

• Ի՞նչ տրամադրություն է արտահայտում բանաստեղծությունը, ո՞ր տողերից է դա զգացվում:

Բանաստեղծության մեջ կտավում է հեղինակի կոտրված սրտի զգացմունքները, նաև կարոտ և տխրություն ինչը զգացվում է այս տողերից՝

Ե՛վ տանջանք, և՛ բեկում, և՛ թախիծ —

Սև օրեր ես դեռ շա՜տ կըտեսնեմ.

Անունըդ թող փարոս լինի ինձ

Սուտ կյանքի և դառը մահու դեմ..

• Ինչպիսի բառեր են մգեցված բառերը, դրանք փոխարինիր համարժեք այլ բառերով, այնպես որ բանաստեղծությունն ավելի ուրախ տրամադրություն արտահայտի:

Սև-լուսավոր, սուտ-ճշմարիտ, դառը-քաղցր

• Բացատրի՛ր՝

Իմ խաղաղ երեկոն է հիմա:- Այս տողը արտահայտում է ներքին, հոգու խաղաղությունը

Անունդ թող փարոս լինի ինձ:- Այս տողում փարոսը օկտագործված է փոխաբերական իմաստով, փարոսը ինչպես հայտնի է ուղեկցում է նավերին, իսկ այստեղ նշված է անունդ թող փարոս լինի ինձ այսինքն անունդ թող ուղեկցի ինձ:

Սարի ետևում շողերը մեռան.

Անուշ դաշտերը պատեց կապույտ մեգ.

Տխուր երեկոն զարկել է վրան.

— Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

Խորհրդավոր է երկինքն երազուն.

Վարսաթա՜փ ուռի, դողդոջո՜ւն եղեգ.

Արծաթ խոսքերով աղբյուրն է խոսում.

—Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

Ծաղիկներն ահա քնքուշ փակվեցին,

Բացվեցին երկնի ծաղիկներն անհաս.

Սև տագնապները իմ սիրտը լցրին.

— Արդյոք ո՞ւր ես դու, իմ անուշ երազ։

Սիրտ իմ, այդ ո՞ ւմ ես դու իզուր կանչում,

Տե՛ս՝ գիշերն անցավ, աստղերը մեռան,

Մենավոր իմ սիրտ, մոլորված թռչուն,

Կարոտիդ կանչը չի հասնի նրան…

• Առանձնացնել բնության նկարագրությունները:

Սարի ետևում շողերը մեռան.

Անուշ դաշտերը պատեց կապույտ մեգ.

Տխուր երեկոն զարկել է վրան.

Խորհրդավոր է երկինքն երազուն.

Վարսաթա՜փ ուռի, դողդոջո՜ւն եղեգ.

Արծաթ խոսքերով աղբյուրն է խոսում.

Ծաղիկներն ահա քնքուշ փակվեցին,

Բացվեցին երկնի ծաղիկներն անհաս.

• Բացատրեք բառերը՝  պատել, վարսաթափ, տագնապ:

շրջապատել, մազերը թափված, անհանգստություն

• Ո՞ր տողերում է արտահայտված բանաստեղծի անձնական ապրումը:

— Սիրտըս կարոտով կանչում է քեզ՝ ե՛կ։

— Արդյոք ո՞ւր ես դու, իմ անուշ երազ։

Սիրտ իմ, այդ ո՞ ւմ ես դու իզուր կանչում,

Մենավոր իմ սիրտ, մոլորված թռչուն,

Կարոտիդ կանչը չի հասնի նրան…