Day: 21.04.2025

Դասի հղումը

Այլ հղումներ 12
Չինաստանի բնակչությունը 

1. Քարտեզի վրա նշել Չինաստանի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:
   Հարևան պետություններ՝
   Հյուսիսից՝ Մոնղոլիա, Ռուսաստան, Արևմուտքից՝ Ղազախստան, Ղրղզստան, Տաջիկստան, Աֆղանստան, Պակիստան, Հարավից՝ Հնդկաստան, Նեպալ, Բութան, Մյանմա, Լաոս, Վիետնամ, Արևելքից՝ Հյուսիսային Կորեա։
   
   Ջրային ավազաններ (ափերը ողողող)՝
   Դեղին ծով, Արևելաչինական ծով, Հարավչինական ծով, Խաղաղ օվկիանոս (միջնորդավորված)։
   
2. Բնութագրեք Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը:
   Գտնվում է Ասիայի արևելքում
   Աշխարհի 3-րդ ամենամեծ պետությունն է տարածքով
   Ունի ափեր Խաղաղ օվկիանոսին, ինչը զարգացնում է առևտուրը
   Շատ հարևաններ ունի՝ 14 երկիր
   Ունի տարբեր բնական գոտիներ՝ լեռներ, անապատներ, գետեր, դաշտավայրեր։
   
3. Ի՞նչ դեր ունի Չինաստանը հվ-արմ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում
   Հզոր տնտեսական գերտերություն է
   Աշխարհի ամենաշատ բնակչություն ունեցող երկիրն է
   Գլխավոր արտադրող երկիրն է՝ “աշխարհի գործարան”
   Ակտիվ է միջազգային առևտրում, քաղաքականությունում ու տեխնոլոգիաներում։
   
4. Տնտեսապես ազդում է աշխարհի շատ երկրների վրա
   Չինաստանը տնտեսապես մեծ ազդեցություն ունի աշխարհի շատ երկրների վրա, որովհետև
   շատ ապրանքներ արտադրվում են Չինաստանում,
   շատ երկրներ Չինաստանից գնում են տեխնիկա, հագուստ, սարքավորումներ,
   Չինաստանը ներդրումներ է անում այլ երկրներում՝ ճանապարհներ,գործարաններ, բանկեր։
   Այսինքն՝ եթե Չինաստանի տնտեսության մեջ մի բան փոխվի, դա զգացվում է ամբողջ աշխարհում
   
5. Որո՞նք են Չինաստանի զարգացման նախադրյալները:
   Մեծ տարածք և բնական ռեսուրսներ
   Շատ մեծ ու աշխատունակ բնակչություն
   Ծովային ելքեր
   Զարգացող արդյունաբերություն և ենթակառուցվածքներ
   Պետության աջակցություն տնտեսության մեջ
   Միջազգային կապեր ու ներդրումներ
   
   
6. Որո՞նք են Չինաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:
   Արդյունաբերություն (էլեկտրոնիկա, մեքենաներ, հագուստ)
   Շինարարություն
   ԳյուղատնտեսությունՏրանսպորտ և առևտուր
   Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ (AI, 5G, էլ. առևտուր)
   Նավթամշակում և հանքարդյունաբերություն

Դասի հղումը

Այլ հղումներ 123

1. Քարտեզի վրա նշել Թուրքիայի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:
   Հարևան պետություններ՝
   Հայաստան, Վրաստան, Ադրբեջան (Նախիջևան), Իրան, Իրաք, Սիրիա, Հունաստան,Բուլղարիա
   Ջրային ավազաններ (ծովեր), որոնք ողողում են Թուրքիան՝
   Սև ծով (հյուսիսից), Էգեյան ծով (արևմուտքից), Միջերկրական ծով (հարավից)
   
2. Բնութագրեք Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը:
   Թուրքիան գտնվում է Ասիայի և Եվրոպայի սահմանին՝ խարիսխային ռազմավարական դիրքերում։ Ունի ծովային ելք երեք ծովերի՝ Սև, Էգեյան և Միջերկրական։ Գտնվում է միջազգային կարևոր տրանսպորտային և էներգետիկ ճանապարհների վրա։
   
3. Ի՞նչ դեր ունի Թուրքիան հվ-արմ Ասիայում:
   Կապող օղակ է Ասիայի ու Եվրոպայի միջև
   Միջազգային առևտրի, գազի ու նավթի միջանցք է
   Քաղաքական և տնտեսական ազդեցիկ կենտրոն է
   Ունի ուժեղ բանակ և դիվանագիտություն
   
4. Որո՞նք են Թուրքիայի զարգացման նախադրյալները:
   Միջմայրցամաքային դիրք
   Ծովային ելքեր
   Բնական ռեսուրսներ
   Մեծ ու երիտասարդ բնակչություն
   Զարգացող արդյունաբերություն ու ենթակառուցվածքներ

1.Նկարագրել ջերմահաղորդականության երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը:

Փորձի ընթացքում պղնձե ձողի երկայնով մոմով լուցկու հատիկները պետք էր ամրացնել: Սպիրտայրոցը վառելուց հետո տաքանալուց մոմը սկսեց հալվել և լուցկու հատիկները րհերթավ պոկվեցին ձողից: Դրանց հերթական պոկվելը ձողից ցույց է տալիս ջերմության հաղորդումը ձողի երկայնքով:

2.Բացատրել,թե ինչպե՞ս է ջերմահաղորդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:

Տաք մարմնի մոլեկուլները ավելի արագ են շարժվում և ունեն ավելի շատ էներգիա: Նրանք բախվելով սառը մասի մոլեկուներին հաղորդում են իրենց էներգիան նրանց:

3.Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր

Լավ ջերմահաղորդիչներ են՝ մետաղները, օրինակ՝ երկաթ, պղինձ, արծաթ և այլն:

Վատ ջերմահաղորդիչներ են՝ օդը, թուղթը, բուրդը կտորըև այլն:

4.Ինչու՞ է օդը վատ ջերմահաղորդիչ

Քանի որ օդը գազային նյութ է, այսինքն մոլեկուլների տարածությունը ավելի հեռու է, այնտեղ ջերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում ավելի դանդաղ:

5.Ի՞նչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները

Դրանք օգտագործվում են որպես ջերմամեկուսիչներ:

6.Ջերմահաղորդման ո՞ր եղանակն են անվանում կոնվեկցիա

Հեղուկի կամ գազի միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը:

7.Ո՞րն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը:

Ջերմահաղորդականության ժամանակ հեղուկի կամ գազի շերտերը հավասարաչափ են տաքացվում, իսկ կոնվեկցիայի ժամանակ անհավասարաչափ:

8.Ինչպե՞ս է գոյանում ամպը:

Երբ արևի տաքացրած ջրի գոլորշին բարձրանում է վերև՝ մթնոլորտ, օդի մեջ ջերմափոխանակության արդյունքում փոփոխությւոններ են տեղի ունենում, իսկ հետո այն սառչում է և դառնում ամպ:

9.Ինչպե՞ս է առաջանում քամին:

Այն առաջանում է երբ գոյանում է օդի ճնշման տարբերություն:

10.Ինչու՞ են հեղուկները և գազերը տաքացնում ներքևից:

Քանի որ տաքացնելիս դրանց խտությունը նվազում է և տաք շերտը սկսում բարձրանալ և կատարել շրջապտույտներ:

11.Հնարավո՞ր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում:Ինչու՞

Քանի որ պինդ մարմիններում մասնիկները ամուր են կապված միմյանց և չեն կարող տեղաշարժվել կոնվեկցիան հնարովոր չի պինդ մարմիններում։

12.Ի՞նչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը:Ի՞նչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ:

Էլէկտրամագնիսական դաշտի դրսևորում է մատերիան: Այն կարող է գոյություն ունենալ և նյութական միջավայրում և նյութից առանձին:

13.Ի՞նչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը:

Երբ նյութից առանձնանալով այն տեղափոխվում է տարածության մեջ անվանվում է էլեկտրամագնիսական ալիք:

14.Ջերմահաղորդման ո՞ր տեսակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում:Բերել  օրինակներ:

Երբ ջերմությունը նյութին փոխանցվում է առանց որոշակի միջավայրի և հաղորդում էլէկտրամագնիասականություն:

15.Ո՞ր մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ճառագայթումը՝սև,թե՞ սպիտակ:Բերել մի քանի օրինակներ: 

Սևը: Կարծում եմ երբեմն լսած կլինեք որ խորհուրդ չեն տալիս ամառը և հատկապես շատ շոգ օրերին հագնել մուգ հագուստ և ահա պարզելով, որ սև գույնի մարմինները ավելի լավ են կլանում ջերմային ճառագայթումը ես հասկացա, որ խորհուրդ չեն տալիս քանի որ սև հագուստի դեպքում ջերմային ճառագայթումը ավելի ուժեղ է և ավելի արագ:

2. ՋԵՐՄԱՀԱՂՈՐԴՄԱՆ ՏԵՍԱԿՆԵՐԸ
Տարբերակ 1

I. Ջերմահաղորդման ո՞ր ձևի վրա է հիմնված բնակարանների ջրային
ջեռուցման համակարգի աշխատանքը . Այն հիմնված է կոնվեկցիայի վրա:
Պատ.՝2

II. (1) Երկփեղկ պատուհանները լավ են պաշտպանում ցրտից, որովհետև
փեղկերի միջև գտնվող օդը օժտված է վատ ջերմահաղորդականությամբ։
Պատ.՝2

III. (2) Ո՞ր նյութերն ունեն ամենամեծ ջերմահաղորդականությունը
Արծաթ, թուջ
Պատ.՝3,4

IV. (2) ամենափոքր ջերմահաղորդականությունը
Թուղթ, ծղոտ
Պատ.՝1,2

V.(1) Ի՞նչ գույնով են ներկում ինքնաթիռների, Երկրի արհեստական
արբանյակների, օդապարիկների արտաքին մակերևույթները, որպեսզի խուսափեն նրանց գերտաքացումից.
Պատասխանն է բաց արծաթագույն, քանի որ մուգ գույները կլանում են ջերմությունը:
Պատ.՝1

VI.(1) Փայտի կտորին մեխված են երկու միատեսակ մետաղյա սպիտակ թիթեղներ։
Նրանցից մեկի ներքին մակերևույթը պատված է մրով, իսկ մյուսինը թողած է փայլուն։ Թիթեղների արտաքին մակերևույթներին մոմով կպցված են լուցկիներ։
Թիթեղների միջև տեղավորում են մետաղյա շիկացած գունդ (նկ. 5):
Լուցկիները միաժամանա՞կ կպոկվեն թիթեղներից.
Մրոտված մակերևույթով թիթեղից լուցկին ավելի շուտ կպոկվի, քանի որ մուգ գույները ջերմակլանիչ են:

Պատ.՝2

VII.(1) Կփոխվի՞ արդյոք մարմնի ջերմաստիճանը, եթե նա ճառագայթմամբ
ավելի շատ էներգիա է կլանում, քան արձակում . Այն կտաքանա:
Պատ.՝1

VIII.(2) Ի՞նչ ուղղութամբ կտեղափոխվի օղը ամառային տաք օրվա ընթացքում (նկ. 6).
ԱԲԳԴ հերթականությամբ:
Պատ.՝1

Տարբերակ 2

(1) Ջերմահաղորդման ո՞ր ձևով է տաքանում գազօջախին դրված կաթսայում գտնվող ջուրը.
Այն կատարվում է կոնվեկցիայով:
Պատ.՝2

1. (1) Որպեսզի պտղատու ծառերը չցրտահարվեն, ձմռանը նրանց բները
ծածկում են թեփով։ Թեփը օժտված է վատ ջերահաղորղականությամբ։
Պատ.՝2

III. (2) Ո՞ր նյութերն են օժտված լավ ջերմահաղորդականությամբ
Ալյումին և կապար
Պատ.՝3,4

1. (2) Ո՞ր նյութերն են վատ ջերմահաղորդականությամբ
Օդ և բուրդ
Պատ.՝1,2

V .(1) Թվարկվածներից որո՞ւմ մեջ է ջերմահաղորդումը կատարվում հիմնականում ջերմահաղորդականությամբ.
1.օդ 2. աղյուս 3. ջուր
Պատ.՝2

VI.(2) Փորձանոթներից մեկը պատված է մրով, մյուսը սպիտակեցված է կրով (նկ.7)։
Նրանց մեջ լցված է միատեսակ ջերմաստիճան ունեցող տաք ջուր։
Փորձանոթներից որի՞ ջուրը ավելի արագ կսառչի.
Մրոտված անոթում, քանի որ այն ավելի արագ կարձակի ջերմությունը:
Պատ.՝2

VII.(1) Կարելի՞ է կանխագուշակել, թե ի՞նչ ուղղությամբ կփչի քամին ծովափում,
Երբ սկսվեն աշնանային ցուրտ եղանակները.
Կարելի է, այն կփչի ցամաքից դեպի ծով:
Պատ.՝3

VIII.(2) Սենյակում օդը տաքանում է ջրային ջեռուցման մարտկոցի միջոցով (նկ.8)։
Սենյակում ի՞նչ ուղղությամբ է տեղաշարժվում օղը.
ԱԲԳԴ, քանի որ ջեռուցման մարտկոցը տաքությունը տանում է դեպի բ կողմ:
Պատ.՝1

Տարբերակ 3

(1) Ջերմահաղորդման ո՞ր տեսակի շնորհիվ ենք տաքանում խարույկի մոտ.
Ճառագայթման
Պատ.՝3

1. (1) Նույն ջերմաստիճանն ունեցող առարկաները շոշափելիս
մետաղական առարկաները ավելի սառն են թվում, քան մյուսները։
Դա բացատրվում է նրանով, որ մետաղները օժտված են լավ ջերմահաղորդականությամբ։
Պատ.՝1

III. (1) Ո՞ր նյութերն են օժտված լավ ջերմահաղորդականությամբ
Ալյուրը և երկաթը
Պատ.՝2,3

^.(2) Ո՞ր նյութերն են վատ ջերահաղորղականությամբ
Ջուրը
Պատ.՝1

V(1) Կարելի՞ է կանխագուշակել, թե ծովափում ամռան շոգ օրվա ընթացքում ի՞նչ ուղղությամբ կփչի քամին.
Կարելի է, ծովից դեպի ցամաք
Պատ.՝2

1. (1) Անօդ տարածության մեջ իրարից հեռացված մարմինների միջև ջերմահաղորդման ո՞ր տեսակն է հնարավոր.
Ճառագայթման
Պատ.՝3

VII. (1) Կփոխվի՞ արդյոք մարմնի ջերմաստիճանը, եթե նա ճառագայթմամբ ավելի շատ էներգիա է անջատում, քան կլանում .
Այն կսառչի:
Պատ.՝2

VIII.(1) Անոթում եղած ջուրը տաքանում է սպիրտայրոցի օգնությամբ (նկ.9)։
Ո՞ր ուղղությամբ նա կտեղափոխվի.
ԱԲԳԴ ուղղությամբ
Պատ.՝1

Տարբերակ 4

I (1) Ջերմահաղորդման ո՞ր տեսակի շնորհիվ են տաքանում մթնոլորտի ներքևի շերտերը.
Կոնվեկցիայի:
Պատ.՝2

II (1) Որպեսզի արդուկի բռնակը չտաքանա, այն պատրաստվում է պլաստմասսայից։
Պլաստմասսան օժտված է վատ ջերմահաղորդականությամբ։
Պատ.՝2

III. (2) Ո՞ր նյութերն են օժտված լավ ջերմահաղորդականությամբ
Պողպատը և պղինձ
Պատ.՝1 և 3

IV (2) Ո՞ր նյութերն են վատ ջերմահաղորդականությամբ
Խցանը և օդը
Պատ.՝2 և 4

V 2) Թվարկվածներից որո՞ւմ կոնվեկցիայի միջոցով կարող է իրականանալ ջերմահաղորդումը.
Ջրում, 2. ավազում, 3. օդում
Պատ.՝1 և 3

VI.(2) Ձյան վրա դրված են սպիտակ, սև և կանաչ մահուդի երեք կտորներ։
Որոշ ժամանակ անց նրանց տակի ձյունը հալվում է (նկ.10)։
Նկարի վրա ո՞ր համարով է նշված սպիտակ, սև և կանաչ մահուդը.
սպիտակը – 1, սևը – 2, կանաչը – 3
Ավելի բաց գույները ավելի քիչ են ջերմություն կլանում:
Պատ.՝1

VII.(1) Ո՞ր թեյնիկում ջուրը ավելի արագ կսառչի՝ մաքուր սպիտակում, թե մրոտվածում.
Մրոտվածում:
Պատ.՝2

VIII.(2) Ամառային շոգ օրվա ընթացքում մթնոլորտում օդը ո՞ր ուղղությամբ կտեղափոխվի (նկ. 11).
ԱԴԳԲ ուղղությամբ:

Ձայնի տարածումը տարբեր միջավայրերում

Կատարել .ԳայանեՄխիթարյան՝ մաս I-ից էջ10-ից մինչև էջ 17

Մոլեկուլները և նրանց շարժումը

Տարբերակ 1
I. Կարո՞ղ է բուսական յուղի կաթիլը անսահմանափակ տարածվել ջրի մակերևույթով.
Ոչ չի կարող:Կաթիլը կտարածվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ շերտի հաստությունը չի հավասարվել յուղի ամենափոքր մասնիկների չափերին:

Պատ.՝2

Ընտրեք ճիշտ սահմանումը.

II. Փոքրագույն մասնիկները, որոնցից կազմված են տարբեր նյութերը, կոչվում են ատոմներ:

Պատ.՝1
III. Նյութի փոքրագույն մասնիկների բաղկացուցիչ մասերը կոչվում են մոլեկուլներ:

Պատ.՝2

IV. Ո՞ր նյութերում է (պինդ, հեղուկ թե գազային) տեղի ունենում դիֆուզիան.
Դիֆուզիա տեղի է ունենում պինդ մարմիններում, հեղուկներում, գազերում:

Պատ.՝4

V. Թթու դնելիս թարմ վարունգների վրա տաք աղաջուր են լցնում: Ինչո՞ւ է վարունգների աղիացումը տաք ջրում ընթանում ավելի արագ
Մոլեկուլների շարժման արագությունը մեծանում է, և դիֆուզիան արագ է կատարվում:

Պատ.՝3

VI. Նյութի մոլեկուլների միջև. գոյություն ունի փոխադարձ ձգողություն և վանողություն:

Պատ.՝1

Տարբերակ 2
I. Նույն նյութի մոլեկուլները. իրարից չեն տարբերվում:

Պատ.՝1

II. Տարբեր նյութերի մոլեկուլները. տարբերվում եմ միմյանցից:

Պատ.՝2

III. Ի՞նչ է դիֆուզիան.
Դիֆուզիյան մի նյութի մոլեկուլների ներթափանցումն է մյուս նյութի մոլեկուլների մեջ, նյութերի ինքնուրույն (առանց արտաքին ազդեցությունների) միմյանց խառնվելը:

Պատ.՝ 1 և 3 պատասխանները ճիշտ են

IV. Դիֆուզիայի երևույթից նյութի կառուցվածքի վերաբեյալ ի՞նչ կարևոր եզրակացություն կարելի է անել. Կարելի է անել եզրակացությւոն, որ բոլոր նյութերի մոլեկուլները անընդհատ շարժվում են:

Պատ.՝2

V. Որոշ պողպատե դետալների ամրությունը մեծացնելու համար նրանց մակերևութները պատում են քրոմով (այդ պրոցեսը կոչվում է քրոմապատում): Քրոմապատման համար դետալը տեղավորում են քրոմի փոշու մեջ և տաքացնում մինչև 1000°C: 10 -15 ժամ հետո քրոմը թափանցում է պողպատի վերին շերտի մեջ: Ֆիզիկական ի՞նչ երևույթ է տեղի ունենում.
Տեղի է ունենում դիֆուզիա:

Պատ.՝1

VI. Ի՞նչ նպատակով են տաքացնում պողպատե դետալները և քրոմի փոշին.
Մեծանում են երկու նյութերի մոլեկուլների շարժման արագությունները, և դիֆուզիան արագ է ընթանում:

Պատ.՝2

Տարբերակ 3
I. Մետաղների, հեղուկների և օդի տաքացման դեպքում նրանց ծավալը. մեծանում է:

Պատ.՝2

II. որովհետև նյութերը. կազմված են առանձին մասնիկներից:

Պատ.՝1

III. նրանց տաքացման դեպքում մասնիկների միջև արանքները մեծանում են:

Պատ.՝2

IV. Դիֆուզիան կախվա՞ծ է ջերմաստիճանից.
Ինչքան ջերմաստիճանը բարձր է, այնքան դիֆուզիան արագ է ընթանում:

Պատ.՝1

V. Արդյո՞ք նույն արագությամբ են շարժվում մոլեկուլները տաք ջրում և սառը ջրում.
Տաք ջրում արագությունն ավելի մեծ է,քան սառը ջրում:

Պատ.՝3

VI. Նյութի մոլեկուլները ձգում են միմյանց: Այդ դեպքում ինչո՞ւ նրանց միջև կան ազատ տարածություններ, և նրանք կիպ չեն կպչում իրար: Դրա պատճառը այն է, որ մոլեկուլները իրար շատ մոտենալու դեպքում միմյանց վանում են:

Պատ.՝3

Տարբերակ 4
I. Ապակե սրվակի մեջ լցնում են ջուր, իսկ հետո զգուշորեն ավելացնում են սպիրտ (նկ.3,ա): Չափելով սպիրտի մակարդակը’ այն խառնում են ջրի հետ: Պարզվում է, որ ստացված խառնուրդի ծավալը փոքր է երկու հեղուկների ծավալների գումարից (նկ.3.բ): Բերված բացատրություններից ո՞րն է ճիշտ.

Ճիշտ է այս բացատրությունը՝ ջրի մասնիկների միջև կան միջմոլեկուլային տարացքներ, որտեղ էլ տեղավորվում են սպիրտի մասնիկները:

Պատ.՝3

II. Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված թթվածնի մոլեկուլը.
Թթվածնի երկու ատոմից:

Պատ.՝3
III.Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված ջրածնի մոլեկուլը.

Ջրածնի երկու ատոմից:

Պատ.՝4
IV.Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված ջրի մոլեկուլը.

Երկու ատոմ ջրածնից և մեկ ատոմ թթվածնից:

Պատ.՝1

V. Ո՞ր մարմիններում է դիֆուզիան արագ ընթանում’ պինդ, հեղուկ, թե գազային.
Գազային:

Պատ.՝4

VI. Նու՞յն արագությամբ են շարժվում արդյոք օդի մոլեկուլները ամռան շոգ և ձմռան ցուրտ օրերին.
Ամռանը ավելի արագ, քան ձմռանը:

Պատ.՝2

Նյութի երեք վիճակը

Տարբերակ 1
I. (1) Մոլեկուլները ինչպե՞ս են դասավորված պինդ մարմիններում և
ինչպիսի՞ շարժում են կատարում.
Մոլեկուլները դասավորված են կանոնավոր և տատանվում են հավասարակշռության դիրքի շուրջը:

Պատ.՝3

II. (2) Բերված հատկություններից որո՞նք են պատկանում հեղուկներին.
Ունեն որոշակի ծավալ,ընդունում են անոթի ձևը, քիչ են սեղմվում:

Պատ.՝1, 3 և 4

III. (1) Կփոխվի՞ գազի ծավալը, եթե այն 1լ տարողությամբ անոթից պոմպով դուրս քաշենք և լցնենք 2լ տարողությամբ անոթի մեջ.
Այն կմեծանա երկու անգամ:

Պատ.՝1

IV. (3) Մոլեկուլները դասավորված են շատ մեծ հեռավորությունների վրա (իրենց չափերի հետ համեմատած), փոխազդեցության ուժը նրանց միջև թույլ է, շարժումը՜ քաոսային: Դա ինչպիսի՞ մարմին է.

Դա գազ է:

Պատ.՝1

V. (1) Ի՞նչ վիճակում կարող է գտնվել պողպատը’ պինդ, հեղուկ, գազային.
Այն կարող է գնտվել բոլոր երեք վիճակներում:

Պատ.՝4

Տարբերակ 2
I. (2) Մոլեկուլները ինչպե՞ս են դասավորված հեղուկներում և ինչպիսի՞ շարժում են կատարում.
Մոլեկուլները դասավորված են մոլեկուլի չափերից փոքր հեռավորության վրա և ազատ տեղափոխվում են մեկը մյուսի նկատմամբ:

Պատ.՝1

II. (2) Բերված հատկություններից որո՞նք են պատկանում գազերին.
Գրավում են իրենց հատկացված ողջ ծավալը,հեշտ են սեղմվում,չունեն սեփական ձև:

Պատ.՝1, 4 և 5

III. (1) Չափանոթում կա 100սմ³ ծավալով ջուր: Այն լցնում են 200սմ³ տարողություն ունեցող բաժակի մեջ: Կփոխվի՞ ջրի ծավալը.
Ծավալը չի փոխվի:

Պատ.՝3

IV. (3) Մոլեկուլները կիպ դասավորված են, ուժեղ ձգում են իրար, և յուրաքանչյուր մոլեկուլ տատանվում է որոշակի դիրքի շուրջ: Ի՞նչ մարմին է դա.
Դա պինդ մարմին է:

Պատ.՝3

V. (1) Ջուրը ինչպիսի՞ վիճակներում կարող է գտնվել’ պինդ, հեղուկ, գազային.
Բոլոր երեք վիճակներում:

Պատ.՝4

Տարբերակ 3
I. (2) Ինչպե՞ս են դասավորված գազի մոլեկուլները և ինչպիսի՞ շարժում են կատարում.
Մոլեկուլները դասավորված են մոլեկուլի չափերը մի քանի անգամ գերազանցող հեռավորությունների վրա և շարժվում են անկանոն:

Պատ.՝2

II. (2) Բերված հատկություններից որո՞նք են պատկանում պինդ մարմիններին.
Դժվար են փոխում ձևը, պահպանում են իրենց ձևը,դժվար են սեղմվում:

Պատ.՝1, 3 և 5

III. (1) Կփոխվի՞ գազի ծավալը, եթե այն պոմպով քաշենք 20լ տարողությամբ բալոնից և լցնենք 40լ տարողությամբ բալոնի մեջ.
Այն կմեծանա 2 անգամ:

Պատ.՝1

IV. (2) Կա՞ այնպիսի նյութ, որի մոլեկուլները դասավորված են մեծ հեռավորությունների վրա, ուժեղ ձգում են միմյանց և տատանվում են որոշակի դիրքերի շուրջը.
Ոչ, այդպիսի նյութ գոյություն չունի:

Պատ.՝4

V. (1) Ինչպիսի՞ վիճակում կարող է գտնվել սնդիկը’ պինդ, հեղուկ, գազային.
Բոլոր երեք վիճակներում:

Պատ.՝4

Տարբերակ 4
I. (3) Ներքևում նշված է մոլեկուլի վարքը հեղուկներում, գազերում և պինդ մարմիններում: Ի՞նչն է ընդհանուր հեղուկների և գազերի համար.
Որ մոլեկուլները շարժվում են անկանոն:

Պատ.՝3

II. (2) Տրված հատկություններից որո՞նք են պատկանում պինդ մարմիններին.
Ունեն որոշակի ծավալ, քիչ են սեղմվում:

Պատ.՝1 և 4

III. (1) Շշում կա 0,5լ ծավալով ջուր: Այն լցնում են 1լ տարողությամբ անոթի մեջ: Կփոխվի՞ արդյոք ջրի ծավալը.
Չի փոփոխվի:

Պատ.՝3

IV. (3) Մոլեկուլները դասավորված են այնպես, որ նրանց միջև եղած հեռավորությունները փոքր են մոլեկուլի չափերից: Նրանք ուժեղ ձգում են միմյանց և տեղափոխվում են մի տեղից մյուսը: Ինչպիսի՞ մարմին է դա.
Դա հեղուկ է:

Պատ.՝2

V. (1) ԻՆչպիսի՞ վիճակում կարող է գտնվել թթվածինը’ պինդ, հեղուկ, գազային.
Բոլոր երեք վիճակներում:

Պատ.՝4

Նպատակը․ ճոճանակի թելի երկարությունից տատանումների պարբերության և հաճախության կախվածության պարզաբանումը:

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր․անցքով կամ կեռիկով գնդիկ,թել,ամրակալան՝կցորդիչով և թաթով,վայրկենաչափ կամ վայկենացույց, չափաժապավեն, մկրատ։

Աշխատանքի ընթացքը․ Չարաժապավենով չափեցի 100սմ երկարությամբ թել, այն կտրեցի մկրատով, թելից կախեցի կեռիկով մետաղյա գնդիկը(ստացվեց թելավոր ճոճանակ),այն կախեցի ամրակալանի կցորդիչից այնպես, որ փոքր-ինչ սեղանից կամ գետնից բարձր լինի: Չափաժապավենը տեղավորեցի գնդիկի տակ և գնդիկը շեղեցի հավասարակշռության դիրքից 8-ից 10սմ, և բաց թողեցի, անմիջապես միացնելով վարկենաչափը: Չափեցի 40 լրիվ տատանումների ժամանակը,բանաձևերով հաշվեցի տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը:

Ստացա հետևյալ արդյունքները՝

l=100սմ     |   T=t/N=2

t=80վ       |  =N/t=0,5

N=40        |

——————

, T-?

Փորձը կրկնեցի՝ կարճացնելով թելը չորս անգամ,իսկ տատանումների լայնույթը դարձրեցի 2սմ- ից 3սմ:

l=25սմ      |   T=t/N=1

t=40վ       |  =N/t=1

N=40        |

——————

, T-?

Անել եզրակացություններ՝ճոճանակի թելի երկարությունից տատանումների պարբերության և հաճախության կախումների վերաբերյալ։

Եզրակացություն՝ երկար թելը մեծացնում է ճոճանակի պարբերությունը և նվազեցնում հաճախությունը

Փորձը տեսագրել ,պատրաստել տեսանյութ,տեղադրել բլոգներում

1.ԷՆԵՐԳԻԱ: ԿԻՆԵՏԻԿ և ՊՈՏԵՆՑԻԱԼ ԷՆԵՐԳԻԱՆԵՐ

Տարբերակ 1

I Այն էներգիան, որով մարմինը օժտված է իր շարժման հետևանքով, անվանվում է կինետիկ էներգիա: Պատ.՝1

II Սեղմված զսպանակի էներգիան պոտենցիալ էներգիայի օրինակ է: Պատ.՝2

III Գիրքը դրված է սեղանին:Հատակի նկատմամբ այն օժտված է պոտենցիալ էներգիայով: Պատ.՝2

IV Բրատսկի ՀԷկ-ում ամբարտակից առաջ և նրանից հետո ջրի մակարդակների տարբերությունը 100մ է: Պոտենցիալ էներգիայով է օժտված ամբարտակում ջրի մակերևույթին մոտ գտնվող ջուրը: Պատ.՝2

VI Ընկնող մարմինը օժտված է պոտենցիալ և կինետիկ էներգիաներով: Պատ.՝3

VII Մարմնի կինետիկ էներգիան կախված է մարմնի զանգվածից և նրա շարժման արագությունից:Պատ.՝3

VIII Կապարի խտությունը ավելի մեծ է փայտի խտությունից դրա համար դրա զանգվածը ավելի մեծ է:Պատ.՝1

IX Ա չորսուի էներգիան ավելի մեծ է, քան Բ-ինը քանի, որ այն գտնվում է ավելի բարձր դիրքում:Պատ.՝1

X Մարմնի անկման ժամանակ պոտենցիալ էներգիան փոխակերպվում է կինետիկի: Պատ.՝ 1

Տարբերակ 2

I Այն էներգիան, որը որոշվում է փոխազդող մարմինների կամ միևնույն մարմնի մասերի փոխադարձ դիրքով կոչվում է պոտենցիալ էներգիա:Պատ.՝2

II Ճանապարհով շարժվող ավտոմեքենան օժտված է կինետիկ էներգիայով: Պատ.՝1

III Քամուց պոկված ծառի ճյուղը օժտված է պոտենցիալ էներգիայով:ՊԱտ.՝2

IV Էներգիան չափում են Ջ(ջոուլ) կամ կՋ(կիլո ջոուլ) միավորներով:Պատ.՝2

V Ցցահար մուրճը ցցի նկատմամբ օժտված է պոտենցիալ էներգիայով: Պատ.՝1

VI

h=5մ   | E_պ=mgh=250կգ×9.8×5մ=12250Ջ

m=250կգ |

—————

E_պ-?

Պատ.՝2

VII Ցցահար մուրճը անկման ժաման օժտված է կինետիկ  և պոտենցիալ էներգիայով: Պատ.՝3

VIII Ավելի մեծէներգիայով օժտված է կապարե գունդը, քանի որ դրա զանգվածը ավելի մեծ է: Պատ.՝1

IX Ինքնաթիռների կինետիկ էներգիաները հավասար են քանի որ նրանք ունեն նույն զանգվածը և արագությունը: Պատ.՝3

X Պոտենցիալ էներգիան փոխակերպվում է կինետիկ էներգիայի:Պատ.՝2

Տարբերակ 3

I Զսպանակը օժտված է պոտենցիալ էներգիայով:Պատ.՝2

II  Գետնին հարվածելու պահին ընկնող քարը օժտված է կինետիկ էներգիայով:Պատ.՝1

III Լարված ժամացույցի զսպանակը օժտված է պոտենցիալ էներգիայով: Պատ.՝2

IV Ջուրը ջրանցքում օժտված է պոտենցիալ էներգիայով՝ գետի ջրի մակարդակի նկատմամբ:Պատ.՝2

V Նախորդ խնդրում նշված բարձրության վրա գտնվող 1մ3 ծավալով ջուրը օժտված է≈431կՋ էներգիայով:

E_պ=mgh=1000լ×9.8×44մ=431200Ջ=≈431կՋ

Պատ.՝1

VI  Թռչող ինքնաթիռը օժտված է պոտենցիալ և կինետիկ էներգիաներով: Պատ.՝3

VII Երկրի մակերևույթի նկատմամբ բարձրացված մարմնի պոտենցիալ էներգիան հավասար է Երկրի մակերևույթից ունեցած բարձրությունից և զանգվածից:Պատ.՝2

VIII Երկու միևնույն զանգվածով մարմինները կարող են ունենալ հավասար կինետիկ էներգիաներ, եթե նրանց շարժման արագությունները հավասար են: Պատ.՝1

IX Ա մարմինը ավելի փոքր էներգիա ունի քանի որ դրա զանգվածը ավելի փոքր է քան Բ մրմնինը իսկ պոտենցիալ էներգիան վորոշվում է նաև մարմնի զանգվածի մեծությունից: Պատ.՝2

X Երբ քամու ազդեցությամբ ծառի ճյուղը կորանում է, օդի կինետիկ էներգիան փոխակերպվում է ճյուղի պոտենցիալ էներգիայի: Պատ.՝2

Տարբերակ 4

I Օդի կինետիկ էներգիան  օգտագործվում է հողմաէլեկտրակայաններում: Պատ.՝1

II Բալոնում սեղմված գազը օժտված է պոտենցիալ էներգիայով: Պատ.՝2

III Պոտենցիալ էներգիայի հաշվին են շարժվում ձեռքի մեխանիկական ժամացույցի սլաքները.Պատ.՝2

IV Բարձրացված մուրճը օժտված է պոտենցիալ էներգիայով:Պատ.՝2

V Նախորդ խնդրի պայմաններից՝ բարձրացված մուրճի էներգիան.

m=2500կգ | E_պ=mgh=2500կգ×9.8×1.5մ=36750Ջ

h=1.5մ   |

————-

E_պ-?

Պատ.՝3

VI Ընկնելու ժամանակ մուրճը օժտված է կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաներով:Պատ.՝3

VII Մարմնի էներգիան նվազում է, երբ այն կատարում է աշխատանք: Պատ.՝3

VIII Մարմինները կունենան հավասար արագությամբ շարժվող կինետիկ էներգիաներ, եթե նրանք ունեն նույն զանգվածը: Պատ.՝2

IX Բ աղյուսը ունի ավելի մեծ էներգիա քանի, որ այն ավելի բարձր դիրք ունի:Պատ.՝2

X Երբ սահնակը սահում է սարից, ապա պոտենցիալ էներգիան փոխակերպվում է կինետիկ էներգիայի: Պատ.՝1

1.Ո՞ր մեծությունն է կոչվում էներգիա

Էներգիան այն մեծությունն է, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը:

2.Օրինակներով ցույց տալ էներգիայի և աշխատանքի կապը

Օրինակ վազող մարդը, երբ նա սկսում է շարժվել նրա կինետիկ էներգինան մեծանում է:

3.Ի՞նչ միավորներով է չափվում էներգիան միավորների ՄՀ-ում:

Այն չափվում է 1 Ջոուլով

4.Մեխանիկական էներգիայի տեսակները

Կա մեխանիկական էներգիայի երկու տեսակ՝ կինետիկ էներգիան(որը կապված է մարմնի շարժման հետ) և պոտենցիալ էներգիան(որը կապված է մարմնի դիրքի հետ)

5.Ո՞ր էներգիան են անվանում կինետիկ

Դա այն էներգիան է, որը կապված է մարմնի շարժման հետ

6.Ի՞նչ մեծություններից է կախված մարմնի կինետիկ էներգիան ,որ բանաձևով է որոշվում այն

Այն կախված է զանգվածից(m) և արագությունից(v),բանձև՝

E_կ=1/2mv²

7.Երբ է մարմնի կինետիկ էներգիան զրո

Երբ մարմինը անշարժ է:

8.Որ էներգիան են անվանում  պոտենցիալ:

Այն էներգիան, որը կապված է նրա դիրքի հետ(օրինակ՝ բարձրության)

9.բերել պոտենցիալ էներգիայով օժտված մարմինների օրինակներ

Օրինակ ինքնաթիռը կամ հռթիռը

10.Ինչ բանաձևով է որոշվում Երկրի մակերևույթից որոշակի բարձրությամբ մարմնի պոտենցիալ էներգիան

E_պ=mgh

11.Որ մեծություն է կոչվում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիա:

Լրիվ էներգիան ստանում ենք, երբ գումարում ենք կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաները:

12.Ձևակերպիր լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը

Մեխանիկական էներգիան պահպանվում է, եթե չկա արտաքին ուժերի ազդեցություն: