1. Ի՞նչ բանաձևով են հաշվում նյութի քանակը:
n=N/NA(6×02×10-²³)
Որքան է 9,03* 10 -²³ թվով թթվածնի մոլեկուլների քանակը (մոլ):
n=9.03×10-²³/6×02×10-²³=9.03/6×02=1.5
Որքան է 0,5 մոլ քանակով ֆոսֆորի ատոմների թիվը:
N=0.5×6×02×10-²³=3.01×10-²³
Որքան է 5.07 *10 23 թվով կալցիում մոլեկուլների քանակը (մոլ):
n=5.07×10-²³/6×02×10-²³=5.07/6×02=0.8
Որքան է 0,3 մոլ քանակով ծծմբի ատոմների թիվը:
N=0.3×6×02×10-²³=1.806×10-²³
Հաշվել N2O5 տարրերի զանգվածների հարաբերությունը:
2.Դասակարգի՛ր ռեակցիային մասնակցող անօրգանական նյութերը:
CuO(օքսիդ) + H₂ = Cu + H₂O(օքսիդ)
CaO(օքսիդ) + H2O(օքսիդ) = Ca(OH)2(հիմք)
MgO(օքսիդ) + 2HCl(թթու) = MgCl2(աղ) + H₂O(օքսիդ)
3. Mr
Mr(CuO)=Ar(Cu)+ Ar(O)=63+16=79
Mr(H2O)=2Ar(H)+ Ar(O)=2+16=18
Mr(CaO)=Ar(Ca)+ Ar(O)=40+16=56
Mr(Ca(OH)2)=Ar(Ca)+2 Ar(O)+2 Ar(H)=40+32+2=74
Mr(MgO)=Ar(Mg)+ Ar(O)=24+16=40
Mr(HCl)=Ar(H)+Ar(Cl)=1+35=36
Mr(MgCl2)=Ar(Mg)+2 Ar(Cl)=24+70=94
4. W(զանգվածային բաժին)
CuO
w(Cu)=1×63/79×100=79.7
w(O)=1×16/79×100=20.2
H2O
w(H)=2×1/18×100=11.1
w(O)=1×16/18×100=88.8
CaO
w(Ca)=1×40/56×100=71.4
w(O)=1×16/56×100=28.5
Ca(OH)2
w(Ca)=1×40/74×100=54
w(O)=2×16/74×100=43.2
w(H)=2×1/74×100=2.7
MgO
w(Mg)=1×24/40×100=60
w(O)=1×16/40×100=40
HCl
w(Cl)=1×35/36×100=97.2
w(H)=1×1/36×100=2.7
MgCl2
w(Mg)=1×24/94×100=25.5
w(Cl)=2×35/94×100=74.4
5. Օ.ա.
6.Կապի տեսակ
CuO իոնային կապ
H2O կովալենտային կապ
CaO իոնային կապ
Ca(OH)2 իոնային կապ
MgO իոնային կապ
HCl կովալենտային կապ
MgCl2 իոնային կապ
1․Պատմի՛ր դասարանում կատարած փորձերի մասին:
2. Ինչպիսի նյութեր են տեղակալման ռեակցիայի ելանյութերը. ա) երկու պարզ, բ) երկու բարդ, գ) մեկ պարզ, մեկ բարդ, դ) մեկ պարզ, երկու բարդ:
3. Համապատասխանեցրո՛ւ ռեակցիաների ելանյութ(եր)ը վերջանյութ(եր)ի և ռեակցիայի տեսակի հետ. Վերջանյութ Ռեակցիայի տեսակ
ա+2=տեղակալում
բ+4=փոխադրում
բ+1=փոխադրում
գ+5=միացում
դ+7=տեղակալում
ե+6=փոխադրում
ե+8=միացում
զ+3=փոխադրում4. Ավարտի’ր քիմիական ռեակցիաների հավասարումները և որոշիր յուրաքանչյուր ռեակցիայի տեսակը.
Na2O+H2O=NaOH մ
K+H2O=KOH+H2 տ
CaO+HCI=CaCI2+H2O փ
Fe+CI2=FeCI3 մ
AI+H2O=AI2O3+H2 տ
AI+H2SO4=AI2(SO4)3+H2 տ
Fe2O3+H2=Fe+H2O տ
C+H2SO4=CO2+H2O+SO2 փ
Pb3O4=PbO+O2 ք
AI+O2=AI2O3 մ
ONO+O2=NO2 մ
ZnS+O2=ZnO+SO2 տ
Pb3O4+HCI=PbI2+H2O+CI2 փ
ZnO+NaOH=Na2ZnO2+H2O փ
H2S+CI=S+HCI տ
1.Նշի՛ր ռեակցիայի տեսակը և հավասարեցրու .
1. Fe + Cl2 → FeCl3;
Միացում
2. CuOH → Cu2O + H2O;
Քայքայում
3. NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + H2O;
Փոխանակում
4. KClO4 → KCl + O2;
Քայքայում
5. Al + H2SO4 → Al2(SO4)3 + H2;
Փոխանակում
6. CuO + HCl → CuCl2 + H2O;
Փոխանակում
7. Ca + O2 → CaO;
Միացում
8. Mg(OH)2 + HNO3 → Mg(NO3)2 + H2O
Փոխանակում
2.Դասակարգի՛ր անօրգանական նյութերը.
| NaCl | աղ |
| SiO2 | օքսիդ |
| H₂O | օքսիդ |
| H2SO4 | թթու |
| K₂O օքսիդ |
Օքսիդներ-SO3, CaO, CuO, Al2O3, Cl2O7, Rb2O, Na2O, ZnO, BaO, N2O5, NO2, CO2, Fe2O3, H2O, K2O, Cl2O7, SiO2
Հիմքեր-Fe(OH)3, Cu(OH)2, Al(OH)3, NaOH, Ba(OH)2, Zn(OH)2, LiOH, Fe(OH)2, KOH
Թթուներ-HJ, HNO3 H2SO4, H2CO3, HCl,H2PO4, H2SO3, H2S, H2CrO4, HF, H2SO4
Աղեր-Fe(NO3)3, ZnCl2, NaNO3, FeCl3, CuSO4, K3PO4, K2SO4, KMnO4, CuCl2, Na2CO3, NaCl
1.C2H6
Mr=2Ar(C)+6Ar(H)=24+6=30
24:6=4/1
w(C)=2×12/30×100=80
w(H)=6×1/30×100=20
2․Hcl
H2O
Cl2
H3
3․NaCl
CH4
F2
H2
CH4-C -4 H +1
Իոնային
Ունեն միևնույն էլեկտրոնային կառուցվածքը
Կալիում, լիթիում, նատրում, սնդիկ, մագնեզիում, ցինկ, կոբալտ օքսիդների և հիդրոքսիդների բանաձևերը
K2O
Li2O
Na2O
HgO
MgO
Co
KOH
LiOH
NaOH
HgOH
MgOH2
CoOH2
21.04.2025
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Ընդգծված որոշիչներն ըստ օրինակի դարձրո՛ւ բացահայտիչ: Կետադրությանն ուշադրությո՛ւն դարձրու:
Օրինակ`
Սիրո աստվածուհի Աստղիկը լողանում էր Արածանիի ջրերում: Աստղիկը` սիրո աստվածուհին, լողանում էր Արածանիի ջրերում:
Հայաստանի ամենամեծ լիճ Սևանից սկիզբ է առնում միայն Հրազդանը:
Սևանը՝ Հայաստանի ամենամեծ լճից սկիզբ է առնում միայն Հրազդան։
Տղան մոտեցավ չարաճճի գեղեցկուհի արքայադստերը:
Արքայադստերը՝ չարաճճի գեղեցկուհու, մոտեցավ տղա։
Զորքր պաշարում է երկրի մայրաքաղաք Նինվեն ու սպասում նոր հրամանի:
Նինվեն՝ երկրի մայրաքաղաքը, պաշարում է զորքը ու սպասում նոր հրամանի։
Կինը հարևաններին բողոքում է իր ոչ ու փուչ մարդ Նազարից: Նազարի հետ կռվող Սաքոն էլ էր այդ հարսանիքում:
Կինը հարևաններին բողոքում էր Նազարից՝ իր ոչ ու փուչ մարդուց։ Սաքոն՝ Նազարի հետ կռվողն էլ էր այդ հարսանիքում։
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը իր հայրենիք Իտալիայի թշվառ վիճակից:
Ծերունին հաճախ էր իր թոռնիկ Կարոյով հպարտանում:
Արյունոտվում էր զորավարի սիրտը Իտալիայի՝ իր հայրենիքի թշվառ վիճակից։ Ծերունին հաճախ էր հպարտանում Կարոյով՝ իր թոռնիկով։
2. Հարցական դերանունների փոխարեն համապատասխան բացահայտիչներ գրի՛ր:
Միքայելը` ո՞վ, երեկ մեր տանն էր:
Տանտիրուհուց` ումի՞ց, հեռագիր էր ստացել:
Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` ինչի՞ երևալուն:
Մայրը որդուց` ումի՞ց, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` ո՞ւմ:
Հրազդանը` ի՞նչը, Երևանով է անցնում:
Միքայելը` ո՞վ, երեկ մեր տանն էր:
Միքայելը` հորեղպորս տղան, երեկ մեր տանն էր:
Տանտիրուհուց` ումի՞ց, հեռագիր էր ստացել:
Տանտիրուհուց`այդ համեստից, հեռագիր էր ստացել:
Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` ինչի՞ երևալուն։
Տղան անհամբեր սպասում էր Սևուկի` շան երևալուն:
Մայրը որդուց` ումի՞ց, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Մայրը որդուց` իր սիրելիից, արդեն երկար ժամանակ լուր չուներ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` ո՞ւմ:
Քուռկիկ Ջալալին արագ մոտեցավ տիրոջը` Սասունցի Դավթին:
Հրազդանը` ի՞նչը, Երևանով է անցնում:
Հրազդանը` կանաչ ու գետերով, Երևանով է անցնում:
1)Լուծեք հավասարումը․
ա)x+1=3x+1
x-3x=1-1
-2x=0
x=0
բ)-4x+5=-x+1
-4x+x=1-5
-3x=-4
x=4/3
չի բավարարում
գ)3-3x=4x-10
-3x-4x=-10-3
-7x=-13
x=13/7
չի բավարարում
դ)-3x-3=-2x-9
-3x+2x=-9+3
-x=-6
x=6
չի բավարարում
ե)5x+2=x
5x-x=-2
4x=-2
x=-2/4
չի բավարարում
զ)3x+2=2x
3x-2x=-2
x=-2
չի բավարարում
2)Լուծեք հավասարումը․
ա)35-15√x-6x+15√x=41
-6x=6
x=-1
չի բավարարում
բ)6-10√x-5x+10√x=x
6-5x=x
-5x-x=-6
-6x=-6
x=1
գ)-3+6√(-x-1)-6√(-x-1)-6x=1
-3-6x=1
-6x=1+3
-6x=4
x=-4/6=-2/3
չի բավարարում
դ)1+√x=3-2x+√x
1=3-2x
-2x=3-1
2x=2
x=1
3)Լուծեք հավասարումը․
ա)√(x-1)=5+4
√(x-1)=9
x-1=81
x=82
բ)3√x-4=9
√x-4=3
x-4=9
x=13
գ)√2x-2.5=5
2x-2.5=25
2x=25+2.5
2x=27.5
x=13.75
դ)x+3.6=1.44
x=1.44-3.6
x=-2/4
ե)√-7(x-2)=6
-7(x-2)=36
-7x+14=36
-7x=36-14
-7x=22
x=-22/7
զ)5√2-3x=15
√2-3x=3
2-3x=9
-3x=9-2
-3x=7
x=-7/3
է)5x-1=256
5x=256+1
5x=257
x=257/5
ը)√3-2x=3√5
3-2x=45
-2x=45-3
-2x=42
x=-21
թ)√(x-√2)=√3
x-√2=3
x=3+√2
15.04.2025
Աշխատանք դասարանում
Տրված նախադասությունների ընդգծված անդամները համեմատի՛ր. Բ խմբի լրացումներն ինչո՞վ են տարբերվում Ա խմբի որոշիչներից: Փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՛ւ են դրանք բացահայտիչ կոչվում:
Ա. Մեծ գիտնական Նյուտոնը քիչ աշակերտներ է ունեցել:
Բ. Նյուտոնը` մեծ գիտնականը, քիչ աշակերտներ է ունեցել:
Ա. Մի օր նրա դուռը թակեց նախկին ծովագնաց էդմունդ Հալեյը:
Բ. Մի օր նրա դուռը թակեց էդմունդ Հալեյր` նախկին ծովագնացը:
Ա. «Թագավորական աստղագետ» Հալեյը հիմնականում պարզեց գիսավորների շարժման գաղտնիքները:
Բ.Հալեյը` «Թագավորական աստղագետը», հիմնականում պարզեց գիսավորների շարժման գաղտնիքները:
Բացահայտիչ
Նախադասության՝ առարկա ցույց տվող անդամի ով կամ ինչ լինելը արտահայտող լրացումը կոչվում է բացահայտիչ:
Նախադասության այն անդամը, որն ունի բացահայտիչ, կոչվում է բացահայտյալ:
1. Գտիր բացահայտիչ- բացահայտյալները և կետադրի՛ր:
Արփինեն ընկերուհիս դասի չէր եկել:
Արամը որպես օրինակելի սովորող ստացավ մրցանակ:
Սարերում վրանների տակ ապրում են հովիվները:
Բացահայտիչը լինում է երեք տեսակ՝ բուն, մասնական,
մասնավորող պարագայական:
Բուն բացահայտիչ
Բուն բացահայտիչը բացահայտում է լրացյալի ով կամ ինչ լինելը և
պահանջում է նույն հարցը:
1.Առաջին առաջադրանքի մեջ ո՞ր նախադասությնում է առկա բուն բացահայտիչ:
2. 2. Կետադրի՛ր նախադասությունները.
Ա. Խալդ աստծո զորությամբ ես Տուշպա մայրաքաղաքի և համայն
Բիայնայի տիրակալս մեծն Մենուայի որդին, ասում եմ:
Բ. Իր ապրած կյանքի ընթացքում նա տեսել էր ամեն ինչ սեր
ատելություն խաբեություն քծնանք :
Գ. Նա սև մազերով ու գունատ դեմքով մի գեղեցիկ տղա էր պահապանի
ավագ որդին:
Բացահայտիչի կետադրությունը:
Բացահայտիչից հետո չի դրվում ստորակետ հետևյալ դեպքերում .
Ա. Եթե բացահայտիչը դրված է սեռական հոլովով: Օրինակ՝ Դպրոցի պահակի՝ ծեր
Մամիկոնի հոգում թաքուն մի վախ կար:
Բ. Եթե բացահայտիչին հաջորդում է կապ . օրինակ՝ Վերգինեի՝ կրտսեր
մորաքրոջս մոտ ինձ վատ էի զգում:
Գ. Եթե բացհայտիչից հետո դրվում է եմ, ես է… օժ. բայը կամ հագույցը. Օրինակ՝ Սայաթ-Նովան՝ մեծ գուսանն էր ժողովրդի միակ ուրախությունը:
Դ. Եթե բացահայտիչից հետո ընկնում է էլ շաղկապը. Օրինակ՝ Արամը՝ ընկերս էլ
մասնակցեց այդ միջոցառմանը:
3. Կազմիր բուն բացահայտիչով նախադասություններ՝ իբրև բացահայտյալ
օգտագործելով բոլորը, Գյումրի, հարևանուհի բառերը:
Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)
1. Կետերը փոխարինիր ինչպիսի՞ կամ ո՞ր հարցերին պատասխանող բառերով կամ բառակապակցություններով (որոշիչներով):
Օրինակ`
… ջրով լվացվեց: Զուլալ ջրով լվացվեց: Սարերից եկող ջրով լվացվեց:
….. ծաղիկներն օրորվում են … զեփյուռից:
… Գետը ողողել էր … քաղաքի տներն ու պարիսպները:
… ճանապարհորդը պատմում էր … անապատի մասին:
Գետը … շղարշով էր ծածկվել:
Լեռների … ստվերները ծածկել էին … դաշտերն ու հովիտները: Հնէաբանները… դամբարանից … գործիքներ գտան:
2. Ընդգծված հատկացուցիչների և հատկացյալների կապը հստակ ցույց տալու համար կա՛մ շարադասությունը փոխիր, կա՛մ կետադրիր:
Առագաստանավի անցյալ դարում ապրած նավապետի գրառումներում մի հետաքրքիր փաստ կա:
Վարելահողերի անտառներ հատելու միջոցով ընդարձակման հետ հաճախացան խորշակները, որոնք իսկական պատուհաս են հողագործության համար:
Հողի սև մրրիկներից պաշտպանող բարեկամը անտառն է:
Մթնոլորտը կեղտոտում են նաև անտառային հրդեհների արևի դեմքր ծածկող ծուխն ու հրաբխային մուրը:
Մարդիկ ուտելի քարաքոսի «մանանայի» նման գետնին ցրված հատիկները հավաքում ու ալյուր էին սարքում:
Անձրևների և հալոցքի ջրի լեռնային ապարներր մաշեցնող շիթերը քայքայում են նաև շատ հանքային աղեր:
Մանվելյան Շուշան 