Posted in Գրականություն 8

Կարդում ենք Սահյան

15.10.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդում ենք Սահյան

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կգամ 

Եթե մինչև անգամ
Լսած լինես, թե ես այս աշխարհում չկամ,
Միևնույն է, կգամ, ինչ էլ լինի, կգամ,
Ուր էլ լինեմ, կգամ:
Եթե մինչև անգամ ես կուրացած լինեմ,
Եթե մինչև անգամ լույսդ մարած լինի,
Վերջին հույսդ քամին առած-տարած լինի,
Առանց լույսի կգամ, ես այս անգամ կգամ
Մենության մեջ լացող երգիդ վրա:

Եթե մինչև անգամ
Քո հավատի հանդեպ դու մեղք արած լինես
Եվ համարած լինես, որ աշխարհում չկամ,
Եթե մինչև անգամ հողս մաղած լինես,
Եթե մինչև անգամ մտքով թաղած լինես,
Եթե մինչև անգամ ինձ վտարած լինես,
Վերհուշերիդ վերջին խոնավ քարանձավից,
Միևնույն է, կգամ, ինչ էլ լինի, կգամ,
Եվ կճչաս հանկարծ տարօրինակ ցավից…
Կգամ, գլուխ-գլխի ու ձեռք-ձեռքի կտանք,
Լաց կլինենք մեռած մեղքիդ վրա:

Եթե մինչև անգամ հազար սարի ետև
Հազար կապով կապված, խաչով խաչված լինեմ,
Տքնած-տանջված լինեմ, միևնույն է, կգամ,
Ինչ էլ լինի, կգամ, չկանչես էլ, կգամ,
Եվ կբերեմ ես քեզ ուրախություն մի մեծ
Անակնկալ դարձիս իրողությամբ—
Քո տան ու քո հոգու տարողությամբ,
Երազներիդ, կյանքիդ տևողությամբ:
Կգամ և կդառնամ գտած բախտի ժպիտ
Եվ հավատի ժպիտ` տառապանքից մաշված,
Արտասուքից խաշված դեմքիդ վրա:

Եթե մինչև անգամ մեջքս ծալված լինի,
Եթե մինչև անգամ ոտքս վառված լինի,
Եվ ճակատիս հազար հողմի հարված լինի,
Միևնույն է, կգամ, ուր էլ լինեմ, կգամ:
Գետնի տակից կգամ,
Մի հեռավոր, անհայտ մոլորակից կգամ,
Կգամ ու թափ կտամ
Հարդագողի փոշին շեմքիդ վրա:

1. Ի՞նչ է ուզում ասել հեղինակը։ 
Հեղինակը ցանկանում է ասել, որ սիրո և նվիրվածության ուժը ուժեղ է բոլոր դժվարությունների ու խոչընդոտների հանդեպ: Նա պատրաստ է գալ և լինել, նույնիսկ եթե ոչ մի ուժ չի կարող նրան կանգնեցնել, նույնիսկ եթե նրան մերժեն, և նույնիսկ եթե նա կարողանա միայն մեկ անգամ գալ՝ նորից ու նորից։ Նրա սիրո ակնածանքն ու հավատը անդադար են, և դա հասնում է ցանկացած պայմանների ու ստվերների միջով։

2. Առանձնացրո՛ւ անհասկանալի բառերը և բացատրի՛ր։ 
Շեմք – դռան կամ փակման հիմքը
Հարդագողի – նենգորեն շահադիտականորեն պահված, խաբուսիկ մարդ

3. Առանձնացրո՛ւ քեզ դուր եկած տողերը։ 

Եթե մինչև անգամ ես կուրացած լինեմ,
Եթե մինչև անգամ լույսդ մարած լինի,
Վերջին հույսդ քամին առած-տարած լինի,
Առանց լույսի կգամ, ես այս անգամ կգամ

Posted in Գրականություն 8

Տորք Անգեղ և Հայկանուշ Գեղեցիկ

10.04.2025

Աշխատանք դասարանում

,,Փիսոները,, պատմվածքի քննարկում։ 

Կարդում ենք Սահյան

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդա՛ Ղ․ Աղայանի ,, Տորք Անգեղ և Հայկանուշ Գեղեցիկ,, ստեղծագործության  Երրորդ երգը։

1. Դո՛ւրս գրիր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։
Անհասկանալի բառեր չկան

2.  Ինչպե՞ս էին հյուրերին ընդունում հսկաները։
Հսկաները հյուրերին ընդունում էին մեծ պատիվով ու հարգանքով։ Նրանք իրենց մեծ ամառանոցներում կամ թաղամասերում կազմակերպում էին ճոխ տոնակատարություններ, որտեղ հյուրերը կարող էին վայելել հարստությունը, ուտելիքները ու հյուրընկալությունը։

3. Մեկնաբանի՛ր միտքը՝ Ինչ որ կարող է մարդ անել սիրով,Նույնն անել կարող չէ նա իր ուժով:
Արտահայտությունը ցույց է տալիս, որ ուժի ու բռնության միջոցով մարդ կարող է իր նպատակներին հասնել, բայց սիրով ու ջերմությամբ կատարված գործողությունները ունեն ավելի մեծ արժեք ու նշանակություն։ Սիրով գործած աշխատանքն ու քայլը ավելի է մերձեցնում մարդուն նրան, ում համար դրանք արվում են, ինչը չունենում է բռնի գործողությունները։

Posted in Գրականություն 8

Տորք Անգեղ և Հայկանուշ Գեղեցիկ

08.04.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդա՛ ,,Փիսոները,, պատմվածքը և պատասխանի՛ր հարցերին։ 
Բացատրի՛ր միտքը՝ եթե դու քոնի մասին հոգ չտանես, ուրիշը կտիրանա։

Ինչպիսին էին փիսոները։ 
Փիսոները սկզբում էին անսպասելի ու չցանկալի կենդանիներ, բայց ժամանակի ընթացքում նրանք մեծացան, դարձան ավելի համարձակ ու սկսեցին տիրել տան տարածքին, ինչն արտացոլում է փոփոխությունների և ընդունման գործընթացը։

Ինչով էր պայմանավորված փիսոներին ներս թողնելը։ 
Փիսոներին ներս թողնելը պայմանավորված էր մոր ցանկությամբ նրանց պաշտպանելու և ձմռան ընթացքում չմահանալու համար, հատկապես այն ժամանակ, երբ նա չէր կարող թույլ տալ, որ նրանք մրսեն կամ տառապեն։

Ո՞րն է ստեղծագործության ասելիքը։ 
Ստեղծագործությունը խոսում է փոփոխությունների, ընդունման և համակերպման մասին՝ ինչպես հասարակությունը կամ ընտանիքը կարող են սովորել ընդունել այն, ինչ սկզբում անընդունելի էր, և դրա միջոցով գտնել ներդաշնակություն։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդա՛ Ղ․ Աղայանի ,, Տորք Անգեղ և Հայկանուշ Գեղեցիկ,, ստեղծագործության  Երկրորդ երգը։ 

  1. Դո՛ւրս գրիր անհասկանալի բառերը և բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։
    Եթե դուք տրամադրեք որոշակի հատվածներ, ես կկարողանամ բացատրել չհասկանալի բառերը։
  2. Ըստ ստեղծագործության նկարագրի՛ր և բնութագրի՛ր Հայկանուշին։
    Հայկանուշը համարվում է գեղեցիկ ու խելացի, նրա խառնվածքն ու վարվելակերպը արտացոլում են ներքին ուժ և վստահություն։ Նա դիտարկվում է որպես միտքը խորացնող ու իդեալական մորաքույր։ Նրա արտաքին գեղեցկությունը համադրելի է նաև խոհեմության հետ։
  3. Առանձնացրո՛ւ Տորքի սիրո նկարագրության հատվածները։ 
    Տորքը իր սերը բնութագրում է որպես անսահման սիրառատ ու շատ զգայուն։ Նա սիրում է Հայկանուշին զարմանալի կերպով՝ նրա ներաշխարհն ու գեղեցկությունը ամեն ինչից կարևոր են։
  4. Ի՞նչ պահանջ է առաջադրում Հայկանուշը։ Հայկանուշը պահանջում է հավատարմություն, խոր մտքեր, զերծ մնալ զրուցակիցների կեղծիքից ու ձևավորվածից։ Նա փնտրում է իսկական սիրո և հարգանքի բարոյական սահմաններ, որոնք անհրաժեշտ են հարաբերություններում։

Posted in Գրականություն 8

Կարդում ենք Աղայան

03.04.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդա՛ Աղայանի հոդվածները և պատասխանի՛ր հարցերին։ 

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդա՛ Ղ․ Աղայանի ,, Տորք Անգեղ և Հայկանուշ Գեղեցիկ,, ստեղծագործության նախաբանը  Առաջին երգը։ 

1. Առանձնացրո՛ւ անհասկանալի բառերը և բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ։ 
Հանդի – արտ, դաշտ
Մակաղած – ոչխարների կեսօրվա հավաքատեղի
Ոսկեգեղմ – ոսկեվարս
Մատաղ – նորածին
Խարտյաշ – դեղձան, շիկահեր
Շառաչը – քամու ձայն
Շնկշնկան – անտառի ձայնը
Վճիտ – պարզ
Թախծալի – տրտմալի
Հուժկու – հզոր

2.Նկարագրի՛ր և բնութագրի՛ր Տորքին։ 
Տորք Անգեղը ներկայացված է որպես վիթխարի ուժի և ահավոր տգեղ արտաքինի հսկա։ Նրա աչքերը նմանեցվում են կապույտ ծովերի, ունքերը մութ ամպերի, քիթը բլրի, իսկ եղունգները՝ թրի։ Չնայած իր սարսափելի տեսքին, Տորքը բարեսիրտ է, սիրում է կենդանիներին, և դրա համար մարդիկ ու գազանները հարգանքով են վերաբերվում նրան։ Նա հովիվ է, ով իր ուժն օգտագործում է հոտը պաշտպանելու և շրջապատի հետ խաղաղ ապրելու համար։

3. Տորքի կարծիքով ո՞րն է ճշմարիտ խելքը։ 
Տորքի համար ճշմարիտ խելքը այն է, երբ ֆիզիկական ուժը զուգորդվում է բարությամբ և խոհեմությամբ։ Նա համարում է, որ մարդը պետք է լինի ոչ միայն ուժեղ, այլ նաև բարի և խելացի։ Նրա կարծիքով՝ ճշմարիտ խելքը արարելու, ստեղծելու և կառուցելու ունակությունն է, որը մարդուն տարբերում է կենդանիներից։

4. Ներկայացրո՛ւ հսկաների ապրելակերպը և սովորությունները։ 
Հսկաները ներկայացված են որպես ազատ խմբի անդամներ, ովքեր ապրում են խաղաղությամբ և փոխադարձ հարգանքով։ Նրանք չունեն տերեր, բոլորն իրար հավասար և համերաշխ են։ Հսկաները միասին մասնակցում են կարևոր բարիքների ստեղծմանը, միասնականորեն պաշտպանում են իրենց հայրենիքը և ապրում են խաղաղ կյանքով։ Նրանք սիրում են աշխատանքը և չեն օգտագործում բռնություն, եթե դա անհրաժեշտ չէ։

Posted in Գրականություն 8

Աղայան

01.04.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդա՛ Աղայանի հոդվածները և պատասխանի՛ր հարցերին։ 

Մի կալ հակառակ չարի
1. Երկու-երեք նախադասությամբ ներկայացրո՛ւ Աղայանի ասելիքը։ 
Հովհաննես Աղայանը ասում է, որ չարին չհակառակվելը սխալ է և խելամիտ չէ։ Նա պնդում է, որ մարդը, ինչպես կենդանիները, ունի իր գոյությունը պաշտպանելու իրավունք ու պարտք։ Իր խոսքի մեջ նա մերժում է կեղծ բարոյականությունը, որը ստիպում է մարդկանց համբերել անարդարությանը։

2. Գրի՛ր քո կարծիքը արտահայտված գաղափարի վերաբերյալ։ 
Ես համաձայն եմ Աղայանի մտքին։ Եթե մարդիկ չպաշտպանեն իրենց, չարն ավելի ուժեղ կդառնա։ Լռությամբ ու անգործությամբ միայն օգնում ենք նրան, ով վնասում է մեզ։ Պաշտպանվելը ոչ թե վատ բան է, այլ խելամիտ ու անհրաժեշտ քայլ։

Ինքնօգնություն

1. Ներկայացրո՛ւ Աղայանի ասելիքը՝ ներառելով քո մեկնաբանությունը։ 
«Ինքնօգնություն» հատվածում Աղայանը ասում է, որ յուրաքանչյուր ժողովուրդ, հատկապես փոքր ու դժվարության մեջ գտնվող ազգերը, պետք է ինքն իրեն օգնելու կարողություն ունենան։

Աղայանի խոսքը այսօր էլ շատ արդիական է։ Եթե մենք ինքներս չսիրենք ու չպաշտպանենք մեր ազգը, մեր լեզուն, մշակույթը՝ ոչ ոք դա չի անի մեր փոխարեն։ Պետք է ուժեղ լինենք՝ ոչ միայն խոսքերով, այլ նաև գործով։

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Համացանցից գտնել տեղեկություններ , պատմություններ Ղազարոս Աղայանի մասին, բլոգում ներկայացնել հինգ կարճ փաստ։ 

Նրա ստեղծագործությունները դասագրքերում
Աղայանի «Ուսումն մայրենի լեզվի» դասագրքերը (I–IV դասարանների համար) շուրջ 40 տարի դասավանդվել են հայկական դպրոցներում։ Նրա կազմած այբբենարանը եղել է ամենատարածվածը այդ շրջանում։

Նա հիմնադրել է ինքնակենսագրական վեպի ժանրը հայ գրականությունում
Աղայանի «Արություն և Մանվել» վեպը (1867) հիմք է դրել ինքնակենսագրական վեպի ժանրին հայ նոր գրականության մեջ։

Նրա մանկական ստեղծագործությունները դասագրքերում
Աղայանի «Արեգակ», «Առավոտը գյուղում», «Ճախարակ» և այլ բանաստեղծությունները այժմ էլ զարդարում են դպրոցական դասագրքերը։

Նա եղել է մանկավարժության տեսաբան
Աղայանը մշակել է ինքնատիպ մանկավարժական համակարգ, որի գերակա նպատակն էր զարգացնել «ուժեղ, խելացի, առաքինի» քաղաքացիներ։ Նա առաջինն էր հայ իրականության մեջ, որ երկսեռ՝ աղջիկների և տղաների համատեղ ուսուցման հարցը բարձրացրեց։

Նրա անունով կոչվել են դպրոցներ և փողոցներ
Աղայանի անունով են կոչվել դպրոցներ և փողոցներ Երևանում, ՀՀ, ԼՂՀ տարբեր բնակավայրերում և ծննդավայրում։ Բոլնիս-Խաչենում գործում է գրողի տուն-թանգարանը։

Posted in Գրականություն 8

Չարենց

18.03.2025

Աշխատանք դասարանում

Հետաքրքիր դեպքեր Չարենցի կյանքից

Կարդում ենք Չարենց

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Դիտել Չարենցի մասին պատմող ֆիլմը,  բլոգում ներկայացնել հետաքրքիր փաստերը։ 

Նրա իսկական անունը Չարենց չէր
Եղիշե Չարենցի իսկական անունն էր Եղիշե Սողոմոնյան։ «Չարենց» ազգանունը նա վերցրել է որպես գրական անուն՝ ի պատիվ իր ծննդավայրի՝ Կարսի Չարենցավան գյուղի։

Պատանի տարիքում մասնակցել է պատերազմի
Երբ սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը, Չարենցը միայն 17 տարեկան էր։ Նա կամավոր կերպով միացավ հայկական կամավորական ջոկատներին և մասնակցեց ռազմաճակատային գործողություններին։

Սովորել է Պետերբուրգում
Չարենցը կրթություն է ստացել նաև Ռուսաստանում՝ Պետերբուրգում, որտեղ մոտիկից ծանոթացել է ժամանակի առաջադեմ գրական հոսանքներին ու հեղափոխական գաղափարներին։

Շատ է սիրել Հայաստանը ու Երևանի փողոցները
Չարենցը եղել է խոր հայրենասեր։ Նա հատկապես սիրել է Երևանը և հաճախ երկար ժամանակ քայլել քաղաքի փողոցներով՝ ներշնչում փնտրելով։

Նա բանաստեղծություն է գրել՝ թաքցնելով հայկական այբուբենը
Չարենցի հայտնի «Ես իմ անուշ Հայաստանի» բանաստեղծության յուրաքանչյուր տող սկսվում է հայկական այբուբենի հերթական տառով։ Սա նրա սիրո յուրօրինակ արտահայտությունն էր Հայաստանի և հայ գրի նկատմամբ։

Posted in Գրականություն 8

Չարենց

13.03.2025

Աշխատանք դասարանում

Չարենցյան ֆլեշմոբ

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Գիշերն ամբողջ հիվանդ, խելագար,
Ես երազեցի արևի մասին։
Շուրջս ո՛չ մի ձայն ու շշուկ չկար ―
Գունատ էր շուրջս՝ գիշեր ու լուսին։

Ես երազեցի արևի ոսկին,
Տենչացի նրա հրաշքը խնդուն՝
Ուզեցի սիրել շշուկն իմաստուն՝
Արևանման, արնավառ խոսքի, ―

Բայց շուրջս այնպես գունատ էր, տկար ―
Խոսքեր չկային, ու արև չկար․․․

1. Անծանոթ բառերը բացատրի՛ր։ 

ԲառԲացատրություն
ԳունատՑածր գույն ունեցող, խամրած
ՏենչացիՑանկացա շատ ուժեղ, ցանկություն զգացի
ԽնդունՈւրախ, պայծառ
ԻմաստունԽելացի, խորախոհ
ՏկարԹույլ, հյուծված

2. Մեկնաբանի՛ր արևանման խոսք և արնավառ խոսք բառակապակցությունները։
Արևանման խոսք – Խոսք, որը նման է արևին, այսինքն՝ պայծառ է, ջերմ, լույս տվող։

Առնավառ խոսք – Խոսք, որը արյան պես կենսատու է, ուժով լի, բուռն ու կենդանի։

3. Ցույց տուր բանաստեղծության մեջ եղած հակադրությունը։
ԳիշերԱրև
Լռություն, խավար, հիվանդությունԼույս, խոսք, տենչ, կյանք

Հեղինակը գտնվում է մութ ու ցավոտ իրավիճակում, բայց երազում է լույսի, արևի, կյանքի մասին։

4. Վերնագրի՛ր բանաստեղծությունը։
Արևի երազը
Քանի որ բանաստեղծությունն ամբողջությամբ գիշերվա մեջ արևի կարոտի մասին է

Քամին

Քամին,
Աշնան քամին
Թռցնում է դեղին նժույգները իրա:

Ինչ-որ մի տեղ հիմա
Հավաքել է ի մի
Ու փչում է աշնան հոգեվարքի ժամին
Իր ահռելի հոգին մի վիթխարի բերան:

Քամին,
Աշնան քամին
Հռնդում է հիմա.
Փոշու հսկա դեզեր փախցընում են իրար
Սարսափահար դարձած նախիրների նման:

Քամին,
Աշնան քամին…
Քաղաքը գորշ ու մութ:
Ամեն անցորդ դեղին զառանցանք է հիմի՛,
Որ իրիկվա մեգին երազվել է քամուն:

Փողոցները երկար,
Ու ձանձրալի, աշնան անձր—ների նման,
Փողոցները, որ կան,
Փողոցների ներկան,
Փողոցները` դաժան, անհրապույր, չարկամ, —
Որքան, որքան, որքան ահավոր են հիմա:

Քամին,
Աշնան քամին
Մոլորվել է այստեղ.
Մահվան սարսուռ առած վիրավոր է նա մի:
Ու կարող է հիմա ամեն արգելք քանդել
Քամին,
Աշնան քամին…

Հռնդում է,
Փնչում,
Ահեղացունց ցնցում ցուցանակները չոր.
Զրնգում են ահից պատուհաններն հնչուն,
Ու թռչում է քամին, — երկաթաթ— թռչուն, —
Զարհուրելի, զազիր փողոցների միջով…

Խելապտույտ, անմարդ փողոցներում կորած,
Զարհուրելի ոխով ու զայրույթով իրա,
Որպես ոսոխ տեսած մի վիթխարի հովազ,
Հայացքներում‘ փոշի — արնամուժ ավազ, —
Քամին, աշնան քամին հարձակվում է ահա
Անօգնական կքած բուլվարների վրա:

Օ, բուլվարի հիվանդ ծառերը որբ ու խենթ,
Ցնցոտիներ հագած պառավների նման, —
Ծվատում են նրանք դեղին մազերն իրենց,
Գլուխները ցնցում ու մորմոքում հիմա:

Ծառերը ծեր, հիվանդ,
Ծառերը ծուռ ու չոր,
Մուրացկանի նման ծառերը խեղճ ու մերկ.
Քամին ծեծում է ծեր գլուխները նրանց
Ու ճչում է մահվան չարագուշակ ճչով, —
Երբեք,
Երբեք,
Երբեք…

Օ, գթացեք հիմա.
Այդ ծառերին` խաչված բուլվարներին ամա,
Օ, փրկեցե՛ք նրանց հարվածներից քամու,
Որ բերում է նրանց մահվան մորմոք ու մահ:

Օ, գթացե՛ք հիմա.
Լսեք, լսեք, լսեք. —
Այս ահռելի, դաժան հոգեվարքի ժամին`
Պիտի դառնա, որ ձեր հոգինե՛րը խուժե —
Քամին,
Աշնան քամին…

1. Դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որոնք բնութագրում են աշնան քամին։
«Աշնան քամին թռցնում է դեղին նժույգները իրա»

«Աշնան քամին՝ հռնդում է հիմա»

«Մոլորվել է այստեղ»

«Ահեղացունց ցնցում ցուցանակները չոր»

«Զարհուրելի, զազիր փողոցների միջով»

«Քամին հարձակվում է ահա անօգնական կքած բուլվարների վրա»

2. Դո՛ւրս գրիր այն հատվածները, որոնք նկարագրում են աշնան քամին։
Այս հատվածները պատկերավոր նկարագրում են քամու շարժումը, բնույթը և ազդեցությունը՝


«Փոշու հսկա դեզեր փախցնում են իրար սարսափահար դարձած նախիրների նման»
«Քամին՝ երկաթաթ թռչուն»
«Որպես ոսոխ տեսած մի վիթխարի հովազ»
«Հայացքներում՝ փոշի — արնամուժ ավազ»

Բոլորն էլ պատկերավոր խոսքեր են՝ քամու ուժը, սարսափը ու կատաղությունը ցույց տալու համար։

3. Բացատրի՛ր անհասկանալի բառերը։ 
Չկան

4. Ցույց տուր հեղինակի վերաբերմունքը ա/ քամու նկատմամբ, բ/քաղաքի նկատամամբ, գ/ ծառերի նկատմամբ, դ/ մարդկանց նկատմամբ։ 

ա/ քամու նկատմամբ
Հեղինակը վախով, զայրույթով ու ցավով է նկարագրում քամուն։ Այն դաժան է, կատաղած, ուժեղ և վտանգավոր։ Քամին կարծես մահ է բերում։

բ/քաղաքի նկատամամբ
Քաղաքը մութ է, մռայլ, ձանձրալի։ Փողոցները «դաժան, անհրապույր, չարկամ» են։ Հեղինակը քաղաքը ներկայացնում է որպես տխուր ու անշունչ վայր։

գ/ ծառերի նկատմամբ
Հեղինակը ծառերին խղճում է։ Նրանց տեսնում է որպես ծեր, հիվանդ, որբ էակներ։ Նա ցավում է նրանց համար և անգամ կոչ է անում գթացել նրանց։

դ/ մարդկանց նկատմամբ
Մարդիկ այստեղ ներկայացված են անօգնական, աղոտ կերպարների նման։ «Ամեն անցորդ՝ դեղին զառանցանք» է։ Այսինքն՝ մարդիկ էլ են կորցրել գույնն ու ուժը, դարձել խեղճ ու վախեցած։

Posted in Գրականություն 8

Կարդում ենք Չարենց

06.03.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդում ենք Չարենց

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդում ենք Չարենց․ Տաղ անձնական

1. Ինչպիսին է Կարս քաղաքը, ներկայացրո՛ւ քո բառերով, բայց Չարենցի նկարագրությամբ: 
Չարենցի համար Կարսը սիրելի, հարազատ վայր է։ Նա հիշում է Կարսի տունը՝ շինված անտաշ քարով, այգիները, երկինքը՝ մով գույնով։ Այդ ամենը նրա մանկության, հուշերի, սիրո քաղաքն է։ Կարսը խաղաղ, քաղցր, հայկական, հոգեհարազատ վայր է՝ իր բույրով ու գույնով։
2. Դուրս բեր անհասկանալի բառերը, բացատրի՛ր բառարանի օգնությամբ: 

ԲառԲացատրություն
ԱնտաշՄշակված չեղած, կոպիտ (քարերի մասին)
ՏապարՓայտ կտրելու գործիք (այստեղ՝ կոպիտ, անհոգի)
ՏաղտկալիՑավալի, ձանձրալի, հոգնեցնող
ԱրջիճԾանր մետաղ, որը կարող է լինել թունավոր (հին գրականության մեջ՝ ծանրության, ցավի խորհրդանիշ)
ՎտարանդիԻր երկրից հեռացած, աքսորված մարդ
ԱմենտիԱստվածային, երազային մի վայրը, հավանաբար բանաստեղծի երազանքների երկինքը


3. Բացատրի՛ր այս քառատողը. 
Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի―
Ես- հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյան վտարանդի՜
Դեպի երկինք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի―
Իմ բարձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով…
Այս տողերում Չարենցն ասում է՝ նույնիսկ եթե աշխարհը լի է ուրախությամբ ու աղմուկով, ինքը այլ ճանապարհ ունի։ Նա իրեն զգում է ցավով լի, մենակ, խելագար ու կյանքից հեռու։ Բայց ունի բարձր, մաքուր երազներ, ու գնում է այդ երազների ճանապարհով՝ դեպի մի բարձր, լուսավոր աշխարհ, որտեղ թերևս հասկանալի կլինի իր ցավը։
4. Ի՞նչ տրամադրություն է արտահայտում բանաստեղծությունը: 
Բանաստեղծությունը տխուր է, կարոտով ու ցավով լի։ Հեղինակը խոսում է իր մենակությունից, տխուր անցյալից, կորցրած սիրուց ու մանկությունից։ Բայց նաև զգացվում է հույս՝ դեպի երազների, հավերժության, խաղաղության ճանապարհ գնալու ցանկություն։
5. Բացատրի՛ր վերնագիրը: 
«Տաղ» նշանակում է երգ, բանաստեղծություն։ «Անձնական» նշանակում է՝ շատ անձնական, սրտից եկող։ Այսինքն՝ սա մի բանաստեղծություն է, որը գրած է հենց իր անձնական ապրումների, հուշերի և ցավի հիման վրա։

6. Բնութագրի՛ր բանաստեղծության քնարական հերոսին։ 
Քնարական հերոսը՝ այսինքն Չարենցն ինքը, մարդ է՝ խորը հոգով, կարոտով լի։ Նա սիրում է իր հայրենի քաղաքը, իր անցյալը, Կարինեին։ Նա ցավ է ապրում, մենակություն զգում, իրեն զգում է աշխարհից դուրս, օտար։ Բայց նաև երազող մարդ է, որը նայում է դեպի վեր՝ դեպի բարձր, լուսավոր երազներ։
6. Գրի՛ր շարադրություն ,,Դեպի երկինք պիտի գնամ հին ու աստղային երազների ճանապարհով…,, վերնագրով: 
https://shushan5.school.blog/2025/04/20/%d5%a4%d5%a5%d5%ba%d5%ab-%d5%a5%d6%80%d5%af%d5%ab%d5%b6%d6%84-%d5%ba%d5%ab%d5%bf%d5%ab-%d5%a3%d5%b6%d5%a1%d5%b4-%d5%b0%d5%ab%d5%b6-%d5%b8%d6%82-%d5%a1%d5%bd%d5%bf%d5%b2%d5%a1%d5%b5%d5%ab%d5%b6-%d5%a5/

Posted in Գրականություն 8

Դեպի երկինք պիտի գնամ հին ու աստղային երազների ճանապարհով

Դեպի երկինք պիտի գնամ հին ու աստղային երազների ճանապարհով

Դեպի երկինք պիտի գնամ՝ հին ու աստղային երազների ճանապարհով… Այս խոսքերը գալիս են Չարենցի խոր զգացմունքներից։ Նրա սիրտը ցավով լի է, բայց նա հոգով չի հանձնվում։ Նա տխուր է, մենակ, սակայն հոգու խորքում պահում է իր երազանքները։

Այս ճանապարհը, որով ուզում է գնալ բանաստեղծը, սովորական ճանապարհ չէ։ Այն դեպի հոգևոր լույս է, դեպի այն աշխարհը, որտեղ չկա ցավ, սուտ կամ մենակություն։ Այդտեղ միայն խաղաղություն կա՝ և բանաստեղծի մանկության, սիրո, հայրենիքի գեղեցիկ հիշողությունները։

Երբ մարդ շատ տխուր է, նա հաճախ երազում է ուրիշ տեղ գնալ։ Այդպես էլ Չարենցը՝ ուզում է գնալ այնտեղ, որտեղ հնարավոր է իրական խաղաղություն գտնել։ Եվ նա գնում է ոչ թե մարմնով, այլ հոգով՝ իր հին, բարձր երազների ճանապարհով։

Posted in Գրականություն 8

Կարդում ենք Չարենց

04.03.2025

Աշխատանք դասարանում

Կարդում ենք Չարենց․ Տաղ անձնական

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)

Կարդա՛ Չարենցի բանաստեղծությունները, մեկը քո ընտրությամբ սովորի՛ր անգիր: 
Փորձի՛ր մեկնաբանել ընտրածդ բանաստեղծությունը:  Պատրաստի՛ր տեսանյութ կամ ռադիոնյութ։

Ես ընտրում եմ Եղիշե Չարենցի ամենախորն ու խորհրդավոր բանաստեղծություններից մեկը՝ «Գիշերն էր, լուռ ու մեղմ»։ Այս բանաստեղծությունը սովորել եմ անգիր և հիմա կներկայացնեմ այն ու կփորձեմ մեկնաբանել։

Եղիշե Չարենց — «Գիշերն էր, լուռ ու մեղմ»

Ու հուշերն եկան լուռ, ու պոեզիան — հին,
Լուսե հեքիաթով եկան։ Եվ ես տեսա երազում՝
Նայիրի աշխարհն անծիր՝ իմ մանկության կանաչ բին,
Ու խենթ հմայքը դարեր շարունակ քամուց պահված մի ձայն։

Գիշերն էր, լուռ ու մեղմ։ Եվ քնին հպարտ, անուշ,
Մեղմիկ հոսանքով իջավ շշուկով դռնից ներս։
Եվ իմ հոգին ու սիրտը, լուռ, խաղաղ, առանց շշմուշ,
Բացավ երազի դուռը մի կախարդական երկրի։


Այս բանաստեղծության մեջ Չարենցը գրում է գիշերվա մասին։ Բանաստեղծը գրում է, թե ինչպես է քունը գալիս մեղմ ու լուռ։ Երբ նա քնում է, մտքով գնում է մի կախարդական աշխարհ։

Նա հիշում է իր մանկությունը, իր երկիրը՝ Նայիրին։ Այս ամենը գալիս է իր երազում՝ խաղաղ, գեղեցիկ և կախարդական ձևով։ Վերջում ասում է, որ լսում է մի հին ձայն, որը քամին պահել է երկար տարիներ։

Այս բանաստեղծությունը խաղաղ է, տխուր ու մի քիչ կախարդական։ Այն խոսում է հուշերի, մանկության և հայրենիքի մասին։

Ռադիոնյութ