Աթլետիկա (վազք, ցատկ, նետում)
Թեթև աթլետիկա — սպորտաձև, որը ներառում է քայլքի, վազքի, ցատկերի և նետումների վարժություններ։
«Թեթև աթլետիկա» անվանումը պայմանական է. այն հիմնված է արտաքինից թեթև թվացող շարժումների վրա և հակադրվում է ծանր աթլետիկային։
Հունարեն «ատլետիկա» բառը թարգմանվում է որպես «մրցում», «վարժություն»։ Հին Հունաստանում ատլետ էին անվանում այն մարդկանց, ովքեր մրցում էին ուժի և ճարպկության մեջ։ Այսօր ատլետ են կոչում ֆիզիկապես զարգացած, ուժեղ մարդկանց։
Թեթև աթլետիկայի վարժությունները, իրենց համեմատաբար պարզության և մատչելիության շնորհիվ, հասանելի են գրեթե բոլորին՝ լինի դա սովորական մարզասրահ, բացօթյա տարածք կամ մարզադաշտ։ Դրանք նպաստում են մարդու առողջացմանը և մարմնի կայունացմանը՝ հատկապես երեխաների և դեռահասների մոտ։
Թեթև աթլետիկայի բաժինները
Թեթև աթլետիկան բաժանվում է հինգ հիմնական խմբի՝
- Քայլք
- Վազք
- Ցատկեր
- Նետումներ
- Մեծամարքներ (մի քանի մարզաձևերի համադրություն)
Քայլք — մարդու բնական շարժման եղանակ է։
Քայլքը, որպես ֆիզիկական վարժություն, առողջարար նշանակություն ունի։ Երկարատև և ռիթմիկ քայլքի ժամանակ գործում են մարմնի գրեթե բոլոր մկանները, ակտիվանում են սրտանոթային, շնչառական և այլ համակարգեր, բարելավվում է նյութափոխանակությունը։
Քայլքի տարբեր տեսակներ են՝
- զբոսաշրջային,
- շարային,
- թեք քայլք,
- մարզական քայլք։
Մարզական քայլքը տեխնիկապես առավել բարդ է, սակայն նաև առավել արդյունավետ։ Դրա արագությունը սովորական քայլքից ավելի քան երկու անգամ բարձր է։
Վազք — համակողմանի ֆիզիկական զարգացում ապահովող վարժություն է։
Այն համարվում է թեթև աթլետիկայի բոլոր մասնագիտությունների հիմնական բաղադրիչը։
Վազքի ժամանակ ավելին, քան քայլքի դեպքում, պահանջվում է օրգանիզմի աշխատունակություն, քանի որ գործի են դրվում գրեթե բոլոր մկանախմբերը, ակտիվանում են ներքին համակարգերը, բարձրանում է նյութափոխանակությունը։ Զբաղվելով վազքով՝ զարգանում են կամային հատկություններ, կարողություն՝ ճիշտ հաշվարկել ուժերը և հաղթահարել դժվարություններ։
Վազքը բաժանվում է՝
- Սովորական վազք՝ կարճ, միջին և երկար տարածությունների վրա։
- Վազք արգելքներով (բարյերներով)՝ կա երկու հիմնական ձև՝
- 50-ից 400 մետրանոց վազք՝ նույնատիպ արգելքներով,
- 3000 մետր վազք՝ ջրհորով և հաստատուն բարյերներով (սթիփլչեյզ)։
- Էստաֆետային վազք՝ թիմային վազք է, որտեղ մասնակիցներն իրար փոխանցում են փայտիկ։
- Բնական պայմաններում վազք (քրոս)՝ անցնում է բարդ ռելիեֆով, պահանջում է դիմացկունություն և ճարպկություն։
Ցատկեր — բնական շարժում են, որոնք բնութագրվում են կարճատև, սակայն առավելագույն նյարդամկանային լարումով։
Ցատկերի ժամանակ զարգանում է մարմնի վրա վերահսկողություն ունենալու կարողությունը, ուժը, արագությունը, ճարպկությունն ու քաջությունը։ Ցատկերն օգնում են ոտքերի և ողնաշարի մկանների ամրապնդմանը։ Այն անհրաժեշտ է ոչ միայն աթլետներին, այլ նաև բասկետբոլիստներին, վոլեյբոլիստներին և ֆուտբոլիստներին։
Ցատկեր բաժանվում են՝
- Բարձրացատկ և փայտացատկ (ուղղահայաց ցատկեր)
- Երկարացատկ և եռացատկ (հորիզոնական ցատկեր)
Նետումներ — հատուկ սրոցների գցման և հրելու վարժություններ են։
Այն պահանջում է կարճատև, բայց ուժեղ մկանային լարում։ Զարգացնում են ձեռքերի, ուսերի, մեջքի և ոտքերի մկանները։
Նետումները բաժանվում են՝
Հրում (գունդ)
Գլխից ետ նետում (նիզակ, նռնակ)
Պտույտով նետում (սմբակ, մուրճ)
Տեկստի աղբյուր։
Մանվելյան Շուշան 