Ների՛ր, դու էլ կատարյալ չես Մարդիկ սխալվում են։ Դու էլ ես սխալվել։ Բայց չէ՞ որ կյանքը մի մեծ դպրոց է։ Ով մի քիչ ավելի է ապրել, մի քիչ էլ ավելի է սխալվել։
Երբ մեկը վիրավորում է քեզ, չես ուզում ներել։ Սիրտդ ցավում է, նեղանում ես, երբեմն նույնիսկ ուզում ես վրեժ լուծել։ Բայց կանգ առ մի պահ։ Նայի՛ր ինքդ քեզ։ Դու էլ ես երբեմն սխալ խոսել, սխալ գործել։ Գուցե մեկին ակամայից ցավ ես պատճառել։ Ու ուզել ես, որ քեզ հասկանան։
Ներել՝ նշանակում է հասկանալ։ Ոչ թե մոռանալ, ոչ թե արդարացնել։ Ուղղակի ասել՝ «Դու էլ մարդ ես, ինչպես ես»։
Երբ ներում ես, մի բան է փոխվում ոչ թե ուրիշի, այլ հենց քո մեջ։ Սիրտդ դառնում է ավելի թեթև։ Մտքերդ՝ ավելի պարզ։
Ժամանակով Արևելքի մի հրաշագեղ աշխարհում արդարամիտ և խելացի մի թագավոր է եղել: Նա ունեցել է երեք որդի:
Եղավ, որ այդ թագավորը ծերացավ և կառավարության սանձը կամեցավ դեռ ողջ օրով հանձնել իր ժառանգներից նրան, որն ավելի ընդունակ կլինի այդ դժավրին գործին: Ուստի մի օր կանչեց որդիներին և ասաց.
-Սիրելի որդիներ, տեսնում եք, որ ձեր հայրը ծերացել է ու էլ չի կարող երկիրը կառավարել: Ես վաղուց իջած կլինեի իմ գահից, եթե կատարված տեսնեի այն միտքը, որ երկար տարիներ պաշարել է հոգիս: Եվ հիմա ձեզանից ով որ իմաստուն կերպով լուծե այդ իմ միտքը, նա կստանա իմ թագը, նա կկառավարե իմ ժողովուրդը:
-Ապրած կենա մեր սիրելի հայրը, սուրբ է մեզ համար նրա վեհ կամքը. Այդ ի՞նչ մեծ միտք է, որ չի կարողացել լուծել նրա իմաստուն հոգին:
-Ահա՛ տեսնո՞ւմ եք այդ ահագին և մեծածավալ շտեմարանը, որ վաղուց շինել եմ: Իմ փափագս էր այդ լցնեի այնպիսի բանով, որ ամենապիտանին լիներ աշախարհիս երեսին և որով կարողանայի բախտավոր դարձնել իմ ժողովուրդը: Այդ շտեմարանը մնում է դատարկ:
Եվ հիմա, ո՛վ ձեզնից կարողանա այդ շտերամանը իր բոլոր անկյուններով, ծայրեծայր, լցնել աշխարհի այդ ամենապիտանի բանով, թող նա արժանի լինի գահին:
Առե՛ք գանձերիցս ինչքան որ կուզեք և առանձին-առանձին ուղի ընկեք քաղաքե-քաղաք, աշխարհ-աշխարհ, գտեք այդ բանը և լցրեք իմ շտեմարանը: Ձեզ երեք անգամ քառասուն օր միջոց եմ տալիս:
Որդիները համբուրեցին հոր ձեռքը և ճանապարհ ընկան:
Ամբողջ երեք անգամ քառասուն օր նրանք շրջեցին քաղաքե-քաղաք, աշխարհե-աշխարհ. տեսան ուրիշ-ուրիշ մարդիկ, ուրիշ-ուրիշ բարքեր ու ժամանակին եկան կանգնեցին հոր առջև:
-Բարով եք եկել, անգին որդիներս, գտե՞լ եք արդյոք և բերել՝ ինչ որ ամենապիտանի բանն է աշխարհում:
-Այո՛, գտել ենք, սիրելի հայր,- պատասխանեցին որդիները:
Եվ հայրն իսկույն վեր առավ որդիներին և գնացին շտեմարանի դուռը. այնտեղ հավաքված էին բոլոր պալատականները և շա՛տ ժողովուրդ:
Թագավորը բացեց դուռը և կանչեց մեծ որդուն.
-Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որ աշխարհում ամենապիտանին լինի:
Եվ մեծ որդին գրպանից հանեց մի բուռ հացահատիկ՝ պարզելով դեպի հայրը՝ ասաց.
-Հացով կլցնեմ այս ահագին շտեմարանը, թանկագին հայր:
Ի՞նչն է աշխարհում ամենապիտանի բանը, քան հացը, ո՞վ կարող է առանց հացի ապրել: Շատ թափառեցի, շատ բան տեսա,- բայց հացից անհրաժեշտ ոչինչ չգտա:
Այն ժամանակ հայրը կանչում է միջնեկ որդուն.
-Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որն աշխարհում ամենապիտանին լինի:
Եվ միջնեկ որդին հանեց գրպանից մի բուռ հող, պարզելով դեպի հայրը՝ ասաց.
-Հողով կլցնեմ ես ահագին շտեմարանը, թանկագին հայր, ի՞նչն է աշխարհում ամենապիտանի բանը, քան հողը: Առանց հողի հաց չկա, առանց հողի ո՞վ կարող է ապրել: Շատ թափառեցի, շատ բան տեսա, բայց հողից անհրաժեշտ ոչինչ չգտա:
Ապա հայրը կանչեց կրտսեր որդուն.
-Ինչո՞վ կլցնես այս ահագին շտեմարանս, սիրելի որդյակ, ի՞նչ բանով, որն աշխարհում ամենապիտանին լինի:
Այդ միջոցին կրտսեր որդին հաստատ քայլերով մոտեցավ շտեմարանին, անցավ շեմքը, գրպանից հանեց մի փոքրիկ մոմ, կայծքարին խփեց հրահանը, կայծ հանեց, վառեց աբեթը, հետո մոմը: Բոլորը կարծում էին, թե նա ուզում է լույսի լուսով լավ զննել շտեմարանը, նրա ահագնությունը:
-Լույսով կլցնեմ այս ահագին շտեմարանը, իմաստուն հայր, լույսով միայն: Շատ թափառեցի, շա՛տ աշխարհներ տեսա, բայց լույսից անհրաժեշտ ո՛չ մի բան չգտա: Լույսն է ամենապիտանի բանը աշխարհում: Առանց լույսի հողը հաց չի ծնի, առանց լույսի հողի վրա կյանք չէր լինի:
Շա՛տ թափառեցի, շա՛տ աշխարհներ տեսա և գտա, որ գիտության լույսն է ամենապիտանի բանը, և միայն գիտության լույսով կարելի է կառավարել աշխարհը:
-Ապրե՛ս,- գոչեց ուրախացած հայրը,- քեզ է արժանի գահն ու գայիսոնը, քանի որ լույսով ու գիտությամբ պիտի լցնես թագավորությունդ և մարդկանց հոգիները:
-Ապրա՛ծ կենա մեր երիտասարդ լուսավոր թագավորը,- գոչեցին ոգևորված պալատականներն ու ժողովուրդը ամբողջ:
САМОЕ НЕОБХОДИМОЕ Аветик Исаакян
Когда-то в чудесной стране Востока жил справедливый и мудрый царь. У него было три сына.
Вот царь состарился и захотел ещё при жизни передать бразды правления тому из своих наследников, кто окажется наиболее способным к этому нелёгкому делу. Поэтому однажды он позвал сыновей и сказал:
— Дорогие мои дети, вы видите, что ваш отец состарился и уже не может управлять страной. Я давно бы уже сошёл с престола, если бы увидел исполненной ту мысль, что многие годы терзает мою душу. И теперь кто из вас мудро решит эту мою задачу, тот и получит мою корону, он будет править моим народом.
— Да здравствует наш любимый отец, свята его высокая воля! Но что же это за великая мысль, с которой не смог справиться даже его мудрый ум?
— Видите тот огромный амбар, что я давно построил? Моё желание — наполнить его тем, что является самым необходимым на земле и чем можно было бы осчастливить мой народ. Но амбар до сих пор пуст.
И теперь, кто из вас сможет наполнить этот амбар, до последнего угла, до краёв, самым необходимым в мире — тот достоин трона.
Берите из моих сокровищ сколько хотите и отправляйтесь каждый своей дорогой, из города в город, из страны в страну. Найдите эту вещь и наполните мой амбар.
Я даю вам трижды по сорок дней.
Сыновья поцеловали руку отца и отправились в путь.
Ровно трижды по сорок дней они странствовали по разным городам и странам. Видели разных людей, разные обычаи, и к сроку вернулись к отцу.
— Добро пожаловать, мои драгоценные сыновья. Нашли ли вы то, что является самым необходимым в мире?
— Да, нашли, дорогой отец, — ответили сыновья.
И вот отец вместе с сыновьями направился к амбару. Там собрались все придворные и множество народа.
Царь открыл дверь и позвал старшего сына:
— Чем ты наполнишь мой огромный амбар, дорогой сын, что ты считаешь самым необходимым в мире?
И старший сын вынул из кармана горсть пшеницы, протянул отцу и сказал:
— Я наполню этот огромный амбар хлебом, дорогой отец. Что может быть нужнее хлеба на свете? Кто может жить без хлеба? Я много странствовал, много видел, но ничего нужнее хлеба не нашёл.
Тогда отец позвал среднего сына:
— Чем ты наполнишь мой огромный амбар, дорогой сын, что ты считаешь самым необходимым в мире?
Средний сын вынул из кармана горсть земли, протянул отцу и сказал:
— Я наполню этот огромный амбар землёй, дорогой отец. Что нужнее земли на свете? Без земли не будет хлеба, без земли никто не сможет жить. Я много странствовал, много видел, но ничего нужнее земли не нашёл.
Затем отец позвал младшего сына:
— Чем ты наполнишь мой огромный амбар, дорогой сын, что ты считаешь самым необходимым в мире?
В этот момент младший сын твёрдым шагом подошёл к амбару, перешагнул порог, достал из кармана маленькую свечу, ударил по огниву, высек искру, зажёг трут, потом свечу. Все подумали, что он хочет лучше осмотреть амбар при свете.
— Ну, скажи же, сынок, чем ты его наполнишь? — нетерпеливо спросил отец.
— Светом я наполню этот огромный амбар, мудрый отец. Только светом. Я много странствовал, побывал во многих странах, но ничего нужнее света не нашёл. Свет — самое необходимое в мире. Без света земля не родит хлеба, без света на земле не было бы жизни.
Я много странствовал, много видел и понял, что свет знания — самое необходимое, и только светом знания можно управлять миром.
— Браво! — воскликнул обрадованный отец. — Тебе принадлежит трон и скипетр, потому что ты наполнишь своё царство и души людей светом и знанием.
— Да здраствует наш молодой просвещённый царь! — с воодушевлением воскликнули придворные и весь народ.
Счастье- это чувство радости и довольства жизнью. У каждого человека своё представление о счастье. Для кого-то это здоровье, для кого-то семья, любовь, друзья, любимое дело.
Например, маленький ребёнок чувствует себя счастливым, когда получает мороженое или новую игрушку. Подросток радуется хорошим оценкам или встрече с друзьями. Взрослые же часто находят счастье в успехе, спокойствии и благополучии близких.
Я думаю, что счастье это моменты, когда нам хорошо. Это может быть простая прогулка по парку, тёплый разговор с подругой или достижение цели. Главное уметь замечать эти моменты и ценить их.
Счастье -оно рядом. Надо только научиться его замечать и радоваться простым вещам.
Մանվելյան Շուշան 