Day: 24.04.2024

• Եվրոպացիներն ինչու սկսեցին փնտրել դեպի Հնդկաստան տանղ ծովային ուղիներ:

Այդ ժամանակ Հնդկաստանը և Եվրոպան ունենին լավ առևտրական կապեր և այդ առևտորը իրագործվում էր ցամաքային ուղու օգնությամբ, բայց այն հաճախ էր փակվում պատերազմների պատճառով: Դրա պատճառով էլ եվրոպացնիները սկսեցին ծովային ճանապարհներ փնտրել դեպի Հնդկաստան:

• Ներկայացրեք Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների նախադրյալները
• Երբ է Կոլումբոսը հայտնաբերել Ամերիկան: Ում անունով է կոչվել այն, ինչու:

1492թ. Քրիստոփոր Կոլումբոսը հայտնաբերեց Ամերիկան: Այն կոչվեց Ամերիգո Վեպուչիի անունով քանի որ, նա առաջինը կռահեց, որ Կոլումբոսի հայտնաբերածը Հնդկաստանը չէ:

• 1498թ. ով և ծովային ինչ ուղի հայտնագործեց:

Վասկո դա Գաման

• Ով էր գլխավորում շուրջերկրյա առաջին ճանապարհորդությունը:

Ֆերնան Մագելանը

• Ինչ անուն տվեց տեղբնիկներին Կոլումբոսը, ինչու:

Հնդկացիներ, քանի որ նա կարծում էր, որ գտնվում է Հնդկաստանում:

• Ացտեկների պետությունը երբ է ստեղծվել և որ տարածքում: Ում գլխավորությամբ են իսպանացիները գրավել Մեքսիկան:

Ացտեկների պետությունը ստեղծվել է Մեքսիկայի կենտրոնական և արևմտայն տարծքներում:Ֆերնան կորտեսի

• Որտեղ էին՝ ա) մայաների քաղաք- պետությունները, բ) Ինկերի պետությունը

Մեքսիկայի հարավում

Պերուի և Բոլիվիայի շրջաններում

• Իսպանացի կոնկիստադորները երբ են գրավել ինկերի պետությունը:

1532-1536թ

• Ինչ նշանակություն է ունեցել Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները:

• Որ դարից են Հայաստանում սկիզբ առել վաղքրիստոնեական համայնքները

Հայաստանում այն սկսել է տարածվել I դարից, իսկ Հռոմում և Մերձավոր ԱրևելքումII–III դարերում:

• Ովքեր են եղել Հայաստանում քրիստոնեության առաջին քարոզիչները

Առաջինը Թադեոսն ու Բարդուղիմեոսը իսկ ավելի ուշ նաև եկել են Հռիփսիմյան կույսերը՝ Հռիփսիմեն, Գայանեն և նրանց 40 ընկերուհիները:

• Ինչու է Հայոց Եկեղեցին կոչվում առաքելական

Քանի, որ Հայոց քրիստոնեական եկեղեցու հիմնադիրները եղել էին առաքյալներ:

• Որ Թագավորի օրոք քրիստոնեությունը Հայաստանում հռչակվեց, պետական կրոն, ով դարձավ առաջին կաթողիկոսը

Տրդատ III-Ի օրոք քրիստոնեությունը 301 թվականին հռչակվեց Հայաստանում որպես պետական կրոն, իսկ առաջին կաթողիկոսը դարձավ Գրիգոր Լուսավորիչը:

• Ինչ դեր էր կատարում եկեղեցին Հայոց թագավորության կյանքում:

Քրիստոնեության ընդունումը նպաստեց թագավորական իշխանության ամրապնդմանը և մեծ դեր կատարեց երկրի կյանքում: Արագացավ Հայաստանի ներքին համախմբումը: Հաջորդ դարերի ընթացքում նույնպես հայ ժողովուրդը պահպանեց իր միասնականությունը:
Քրիստոնեությունը ազդեց մեր ազգային մշակույթի զարգացման վրա:

• Համառոտ ներկայացրեք Հայոց եկեղեցու կառույցի ձևավորումը

• Ինչով էր պայմանավորված Արտավազդ 2-րդ արքայի որդեգրած չեզոքության քաղքականությունը:

Որ նա պատերազմ չի սկսի Պարթևստանի հետ և չի աջակցի Հռոմին:

• Որքանով էր պարթևական աշրավանքի երթուղու վերաբերյալ Մարկուս Կրասսուսին Արտավազդ 2-ի արած առաջարկը օգտակար Հայաստանի համար:

Այն որ նա կհամարվեր «հռոմեական ազգի բարեկամ», իսկ դրա շնորհիվ հռոմը կարող էր նաև չհարձակվել Հայաստանի վրա:

• Ինչ դեր ունեցավ հայ-հռոմեական հարաբերություններում Անտոնիուսի պարթևական արշավանքը:

Անտոնիուսը մեղադրեց Արտավազդին նրա համար, որ նա չմիացավ իրեն, որովհետև տեսավ, որ Անտոնիուսի զորքը ջախջախված է:Իսկ այդ մեղադրումը լավ պատրվակ էր Հայաստանը նվաճելու, իսկ հետո կողոպտելու համար:

• Ինչու էր Հռոմը շահագրգիռ պարթևական արշավանքներով: Որն էր այդ թագավորությունից եկող վտանգը:
• Ինչու հնարավոր չէր Հայաստանի տարածաշրջանային կարևորությունը շեշտված հակահռոմեական կամ հակապարթևական կեցվածքով վերականգնելը:
• Որոնք էին Արտաշեսյան թագավորության անկման ներքին և արտաքին պատճառները:

Արտաքին պատճառները դա հզոր երկրների՝ Պարթևստանի և Հռոմի կոնֆլիկտն էր որը կարող էր նպաստել Հայաստնաի նվաճմանը: Ներքին պատճաեը այն էր, որ 1 թվականին զոհվեց վերջին արտաշեսյան արքան՝Տիգրան IV-ը, իսկ նրա քույրը հրաժարվեց գահից:

Է․Ղազարյանի դասագրքից էջ 177 -ից,խնդիրներ՝134-136

134.

F-75կգ=735Ն     |  p=F/S=735Ն/0.035մ²=21000Պա

S-0.035մ²       |

————-

p-?

135.

F-5տ=5000կգ=49000Ն     |  p=F/S=49000Ն/1.4մ²=35000Պա

S-1.4մ²                 |

————-

p-?

136.

F-75կգ=735Ն     |  S=1.75մ×10սմ=(1.75×1000)×10=17500

17500×2=35000

35000/1000=35

p=F/S=735Ն/35մ²=21Պա

————-

p-?

Աշխատանքի նպատակը. Փորձով ստուգել, թե ուժերի և նրանց բազուկների ի՞նչ հարաբերակցության դեպքում լծակը կմնա հավասարակշռության մեջ:

Անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր. լաբարատոր լծակ, ամրակալան, բեռների հավաքածու, չափաքանոն, ուժաչափ:

Լծակի կանոնը. Լծակը կմնա հավասարակշռության մեջ, եթե նրա վրա ազդող ուժերի մոդուլները հակադարձ համեմատական են այդ ուժերի բազուկներին: Բանձևը կլինի F1/F2=l2/l1

Լծակը ամացրեցի ամրակալային այնպես, որ այն ազատ պտտվի ազատ պտտվի իր առանցքի շուրջը: Լծակի ծայրերի մանեկների պտտման միջոցով լծակը հավասարակշռեցի հորիզոնական դիրքում: Պտտման առնցքից որոշակի հեռավորությամբ լծակի աջ բազուկից կախեցի երկու ծանրոց որևիցե տեղում, իսկ ձախ բազուկից կախեցի մեկ ծանրոց և այն տեղափոխելով գտա այն տեղը որտեղից կախելով լծակը եղավ հավասարակշռության մեջ:Չափեցի այս տեղերի և պտտման առանցքի հեռավորությունները՝ l1-ը 7 l2-ը: Ուժաչափով չափեցի երկու ծանրոցի և մեկ ծանրոցի վրա ազդող ուժերը: Արդյունքները գրանցեցի ներքևի աղուսյակում:

Այս փորձը կատարելուց հետո գալիս ենք այն եզրակացության, որ կանոնը ճիշտ է և գործում է։

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս I  >>-ից էջ51-ից 54 խնդիրները։

Տարբերակ 1

I Պատ.՝1

II Պատ.՝3

III Պատ.՝2

IV Պատ.՝1

V F=54կՆ=54000Ն

p=40000 Պա

S=F/p=54000Ն/40000Պա=1,35Մ²

Պատ.՝2

Տարբերակ 2

II

III 2

IV  2

V

Տարբերակ 3

I Պատ.`2

II Պատ.՝3

III Պատ.՝2

IV Պատ.՝2

V

Տարբերակ 4

I

F=14000Ն

S=2մ²

p=F/S=14000Ն/2մ²=7000Պա

Պատ.՝1

II Պատ.՝1

III Պատ.՝5

IV Պատ.՝3

V

F=0,96կՆ=960Ն

S=0.2մ²

p=F/S=960Ն/0.2մ²=4800Պա

Պատ.՝4

1. Հարցեր
   https://shushan5.school.blog/2024/04/24/%d5%a4%d5%a1%d5%bd%d5%a1%d6%80%d5%a1%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%a1%d5%b7%d5%ad%d5%a1%d5%bf%d5%a1%d5%b6%d6%84-9/

2. Պատմի՛ր կատարածդ փորձի մասին:

3. Սովորի՛ր

Ատոմն ունի բարդ կառուցվածք, այն կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը գտնվող բացասական լիցք ունեցող էլեկտրոններից: Միջուկն իր հերթին կազմված է դրական լիցք ունեցող մասնիկներից և լիցք չունեցող ` նեյտրոններից:

Քիմիական   կապը փոխազդեցություն է էլեկտրոնների և միջուկների միջև,
որը հանգեցնում է մոլեկուլում ատոմների միացմանը: Ներկայումս հիմնականում դասակարգվում ենք կովալենտային,իոնային և մետաղային կապեր: 

Կովալենտային կապ առաջանում է ոչ մետաղների ատոմների միջև:

Իոնային կապ առաջանում է մետաղների և ոչ մետաղների ատոմների միջև:

Մետաղական կապ առաջանում է մետաղական պարզ նյութերում և համաձուլվածքներում։

1. Ի՞նչ է քիմիական կապը:

Փոխազդեցությունը էլեկտրոնների և միջուկների միջև։

Բացատրե՛ք երկու ատոմների միջև քիմիական կապի առաջացման պատճառները:

Պատճառն այն է, որ բոլոր տարրերը բացի ջրածնից ձգտում են ունենալ 8 էլեկտրոն։

3.Հետևյալ տարրերից որո՞նց մոլեկուլներն են միատոմանի.

ա) ջրածին

բ) հելիում

գ) թթվածին

դ) արգոն

Թվարկե՛ք քիմիական կապի հիմնական տեսակները:

Կովալռնտային, իոնային, մետաղական կապեր։

4.Լրացրե՛ք բաց թողած բառակապակցությունը. կովալենտային կապ առաջանում է երկու ոչ մետաղային տարրրերի միջև:

Լրացուցիչ աշխատանք

1.Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը. C և Fe

C Ar=12 e=6 p=6 n=6

Fe Ar=56 e=26 p=26 n=30

2.Հաշվե՛ք, նյութի՝ NaOH հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները

Mr(NaOH)=Ar(Na)+Ar(O)+Ar(H)=23+16+1=40

w(Na)=23×1/40×100=57.5

w(O)=16×1/40×100=40

w(H)=1×1/40×100=2.5

1. Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը.

1) S, O, B, Ba, Si

S Ar=32 e=16 p=16 n⁰=16

O Ar=16 e=8 p=8 n⁰=8

B Ar=11 e=5 p=5 n⁰=6

Ba Ar=137 e=56 p=56 n⁰=81

Si Ar=28 e=14 p=14 n⁰=14

2)Mn , Ν, Zn, As

Mn Ar=55 e=25 p=25 n⁰=30

N Ar=14 e=7 p=7 n⁰=7

Zn Ar=65 e=30 p=30 n⁰=35

As Ar=75 e=33 p=33 n⁰=42

2. Հաշվե՛ք, նյութի՝ KOH հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը և նյութի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

Mr(KOH)=Ar(K)+Ar(O)+Ar(H)=39+16+1=56

39+16+1=56

w(K)=39×1/56×100=69,64

w(O)=16×1/56×100=28,57

w(H)=1×1/56×100=1,7

3•Սովորել

Դասարանական.

1 .Ատոմ

2.

Որոշե՛ք պրոտոնների, նեյտրոնների և էլեկտրոնների քանակը և ատոմային միջուկի լիցքը հետևյալ տարրերի համար՝ լրացնելով աղյուսակը.

Ա) I, Na, CI, Ca, Al

I Ar=127  e=53  p=53  n⁰=74

Na  Ar=23 e=11 p=11 n⁰=12

Ca Ar=40 e=20 p=20 n⁰=20

Al Ar=30 e=13 p=13 n⁰=17

Բ) S, P, C, K, Ne

S Ar=32 e=16 p=16 n⁰=16

P Ar=31 e=15 p=15 n⁰=16

C Ar=12 e=6 p=6 n⁰=6

K Ar=39 e=19 p=19 n⁰=20

Ne Ar=20 e=10 p=10 n⁰=10

Բ) F, O, B, Ba, Si

F Ar=19 e=9 p=9 n⁰=10

O Ar=16 e=8 p=8 n⁰=8

B Ar=11 e=5 p=5 n⁰=6

Ba Ar=137 e=56 p=56 n⁰=81

Si Ar=28 e=14 p=14 n⁰=14

Գ) Η, Ν, Zn, Kr, As

H Ar=1 e=1 p=1 n⁰=0

N Ar=14 e=7 p=7 n⁰=7

Zn Ar=65 e=30 p=30 n⁰=35

Kr Ar=83 e=36 p=36 n⁰=47

As Ar=75 e=33 p=33 n⁰=42

օրինակ.

1.Հաշվենք I համար. Մենք գիտենք, որ տարրի կարգաթիվը հավասար է էլեկտրոնների թվին, իսկ էլեկտրոնների թիվը հավասար է պրոտոնների թվին: Ստացվում է, Յոդի (l) կարգաթիվը հավասար է 53: Էլեկտրոնների թիվը ևս 53, պրոտոններինը կլինի ևս 53, նեյտրոնները գտնելու համար Ar(I) 127 -53կարգաթիվը : Կստացվի 74

n° (I)= 127-53=74

Ar e⁻ p⁺ n°

127 53 53 74

2. Լրացնել հետևյալ շարքերը.

Մետաղական նյութեր` Na, Cu, Fe, Ոչմետաղական նյութեր՝ H2, O2 ,C, : :

3. Հաշվել հետևյալ բանաձևերով ներկայացված նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

Mr(O2)=2 Ar (O)=16+16=32

Mr(CO2)=Ar(C)+2 Ar(O)=12+16+16=44

Mr(NO)=Ar(N)+Ar(O)=14+16=30

Mr(Na)=Ar(Na)=23

Mr(Ca)=Ar(Ca)=40

Mr(H2)=2 Ar(H)=1+1=2

Mr(Ar)=Ar(Ar)=40

Mr(N2)=2 Ar(N)=14+14=28

Mr(O3)=3 Ar(O)=16+16+16=48

Mr(CH3COOH)=2 Ar(C)+4 Ar(H)+2Ar(O)=24+4+32=60