Category: Կենսաբանություն 8

1. Ի՞նչ է օրգանիզմի ներքին միջավայրը, և ի՞նչ նշանակություն ունի այն:
Օրգանիզմի ներքին միջավայրը բաղկացած է հյուսվածքային հեղուկից, ավիշից և արյունից: Այն ապահովում է այն միջավայրը, որտեղ գոյություն ունեն բջիջները՝ դրանց կենսագործունեության համար անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծելով: Օրֆանիզմի ներքին միջավայրը կարևոր է, քանի որ այն ապահովում է բջիջների սնուցումն ու թթվածնով հարստացումը՝ պարբերաբար հեռացնելով նյութափոխանակության արդյունքում առաջացած ագաքիսները:

2.Ինչպե՞ս է ձևավորվում հյուսվածքային հեղուկը:
Հյուսվածքային հեղուկը ձևավորվում է այնպիսւ մեխանիզմի միջոցով, երբ արյունը անցնում է ճեղքվածքներից՝ տարածելով սննդանյութերն ու թթվածինը բջիջներին: Սննդանյութերն ու բջիջները անցնում են արյունից հյուսվածքային հեղուկ՝ ներգրավելով նյութափոխանակության արտադրանքներ, իսկ հակառակ ուղղությամբ տեղափոխվում են ագաքիսները՝ ապահովելով բջիջների կենսագործունեությունը:

3. Ի՞նչ է ավիշը և ի՞նչ դեր է կատարում:
Ավիշը կաթնասպիտակավուն հեղուկ է, որը բաղադրությամբ նման է արյան պլազմային, սակայն սպիտակուցների պարունակությունը 3-4 անգամ պակաս է: Ավիշը կարևոր դեր է կատարում, քանի որ այն հավասարակշռում է հյուսվածքային հեղուկի քանակը, հավաքելով ավելցուկը ավշային անոթներում, ինչը թույլ է տալիս պահպանել դրա կայուն բաղադրությունը և աջակցել բջիջների կենսագործունեությանը:

4. Ո՞րն է կոչվում հոմեոստազ:
Հոմեոստազը օրգանիզմի կարողությունն է պահպանել ներքին միջավայրի կայուն վիճակը՝ անկախ արտաքին փոփոխություններից: Դա կարևոր է կյանքի գործընթացների կայունությունը ապահովելու համար:

5․Ի՞նչ նշանակություն ունի ներքին միջավայրի կայունությունը
Ներքին միջավայրի կայունությունը կարևոր է օրգանիզմի կենսագործունեությունը կարգավորելու համար, քանի որ այն կարգավորում է նյարդային և ներզատական համակարգերի աշխատանքը, ինչի շնորհիվ պահպանվում են բջիջների ճիշտ ու պարբերական ֆունկցիաները:

1․Ներկայացնել լսողական վերլուծչի կառուցվացքը և գոռծառույթը

Կառուցվածքը

1. Ձայնի ընդունում՝ միկրոֆոնը հավաքում է ձայնը:
2. Ձայնի ֆիլտրում՝ հեռացվում է խառնուրդը կամ աղմուկը:
3. Թվային վերածում՝ ձայնը փոխարկվում է թվերի, որպեսզի համակարգը կարողանա այն մշակել:
4. Վերլուծություն՝ համակարգը վերլուծում է ձայնը (օրինակ՝ խոսք կամ երաժշտություն):
5. Արդյունքի տրամադրում՝ համակարգը կարող է պատասխան տալ կամ ակցիա իրականացնել (օրինակ՝ խոսքի ճանաչում կամ ձայնային հրամաններ):

Գործառույթները

• Խոսքի ճանաչում՝ ճանաչում է մարդու խոսքը։
• Ձայնի վերլուծություն՝ տարբեր ձայներ կամ բառեր հասկանալ:
• Ձայնի սինթեզ՝ համակարգը կարող է նաև խոսք ստեղծել:
  
  2․Ինչ է տեղի ունենում մարդու ներքին ականջում երբ լսում է

Երբ մարդը լսում է ձայն, տեղի է ունենում այս գործընթացները՝

1. Ձայնի ընդունում՝ ձայնը հասնում է ականջի արտաքին մաս (արտաքին ականջ) և անցնում դեպի թմբկակլոր (լսողական թմբուկ):
2. Թրթռումները՝ թմբկակլորը սկսում է թրթռալ ձայնի ալիքների ազդեցությամբ, և այդ թրթռումները փոխանցվում են փոքրիկ ոսկրերին՝ մալլիուս, ինկուս ու սթափիս:
3. Հեղուկի շարժում ներքին ականջում՝ այդ թրթռումները հասնում են ներքին ականջի (լավիրինթոս), որտեղ հեղուկը սկսում է շարժվել:
4. Նեյրոնային ազդակներ՝ հեղուկի շարժումը ակտիվացնում է հատուկ բջիջներ, որոնք ձևավորում են նեյրոնային ազդակներ, որոնք ուղարկվում են ուղեղ՝ ձայնը ճանաչելու համար:

Այսպես, ձեր ականջը վերածում է ձայնը մեխանիկական և էլեկտրական ազդակների, որոնք ուղարկվում են ուղեղ, որտեղ դրանք հասկանում ենք որպես ձայն:

3․Հենաշարժիչ համակարգի կառուցվացքը և գոռծառույթը

Հենաշարժիչ համակարգը մարդու մարմնում շարժման և դիրքի պահպանման համար պատասխանատու համակարգ է: Այն բաղկացած է.

1. Ոսկորներ՝ մարմնի հիմքը և աջակցությունը: Կան ավելի քան 200 ոսկոր, որոնք ապահովում են մարմնի ձևը և պաշտպանում ներքին օրգանները:
2. Մկաններ՝ մարմնի շարժման համար պատասխանատու օրգաններ, որոնք կապվում են ոսկորներին և թույլ տալիս շարժվել:
3. Հոդեր՝ այն տեղեր, որտեղ ոսկորները միանում են միմյանց և թույլ են տալիս շարժվել:

Հենաշարժիչ համակարգը միավորում է այս բաղադրիչները, որպեսզի մարմինը կարողանա շարժվել և պահպանել ճիշտ դիրք:

4․Հենաշարժիչ համակարգը ինչպես է պաշպանում մեր ներքին օրգաններին

Հենաշարժիչ համակարգը պաշտպանում է մեր ներքին օրգանները մի քանի եղանակներով.

1. Ոսկորները՝ դրանք կատարում են պաշտպանության դեր՝ արգելափակելով և պաշտպանելով խոցելի ներքին օրգանները: Օրինակ՝ կապուտիկը պաշտպանում է ուղեղը, իսկ կրծքավանդակի ոսկորները պաշտպանում են սիրտն ու թոքերը:
2. Հոդերը և մկանները՝ դրանք ապահովում են շարժման և դիրքի կայունություն, թույլ են տալիս մարմնի մասերի անվտանգ շարժումը, այնպես որ ներքին օրգանները չեն ենթարկվում վնասների կամ տրավմայի:
3. Կապաններ և շերեփներ՝ դրանք ամրացնում են ոսկորները իրար և սահմանափակում են հոդերի շարժումները՝ կանխելով անպաշտպան օրգանների վնասը:

Այսպիսով, հենաշարժիչ համակարգը ոչ միայն ապահովում է շարժումը, այլև պաշտպանում է մեր ներքին օրգանները վնասներից:

5․Մկանների կառուցվացք և գոռծառույթ

1. Կառուցվածք
Մկանները կազմված են մկանային մանրաթելերից, որոնք երկար ու ճկուն են: Երբ մկանները կրճատվում են, դրանք դառնում են կարճ և ուժեղ, ինչը պատճառ է դառնում շարժման: Մկանները ունեն զոլավոր կառուցվածք՝ հատկապես կմախքային մկաններում։

2. Գործառույթներ

• Շարժում՝ մկանները կրճատվում են և շարժում են ոսկրերը՝ թույլ տալով շարժումներ:
• Հենարան՝ մկանները պահում են մարմնի դիրքը և ապահովում դրա կայունությունը:
• Ջերմություն՝ մկանները կրճատվելիս ջերմություն են արտադրում, որը օգնում է մարմնի ջերմաստիճանը պահպանել:
• Աշխատանքային գործառույթներ՝ մկանները մասնակցում են բոլոր ֆիզիկական գործողություններին՝ քայլելուց մինչև խոսելը:

6․Ներկայացնել դեկտեմբեր ամսվա բլոգային աշխատանքները
Լսողական վերլուծիչ
Հենաշարժիչ համակարգ
Մկանային համակարգ

1. Ինչպիսի՞ կառուցվածք ունեն կմախքային մկանները
   Կմախքային մկանները ունեն սեղմված կառուցվածք, որն բաղկացած է բազմաթիվ երկար, զոլավոր մկանային մանրաթելերից: Մկանային մանրաթելերն իրենց մեջ պարունակում են բազմաթիվ մկանային բջիջներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի բազմաթիվ միջուկներ: Այս մկանների մանրաթելերը տեղակայված են պարբերաբար զոլավոր տեսքով՝ այդպիսով կոչվում են զոլավոր մկաններ:
2. Ի՞նչ դեր է կատարում մկանային համակարգը
   Մկանային համակարգը պատասխանատու է մարմնի շարժունակության, postura պահման, արտաքին և ներքին ուժերի դիմակայության և տարբեր ֆիզիկական գործողությունների կատարելու համար: Դրա միջոցով կատարվում են մարմնի շարժումները՝ կապված կմախքի հետ, ինչպես նաև, մկանները մասնակցում են մարմնի ջերմաստիճանի կարգավորմանը և նյութափոխանակության գործընթացներին:
3. Ինչպե՞ս են կատարվում շարժումները հոդերի միջոցով
   Շարժումները հոդերի միջոցով կատարվում են, երբ մկանները, որոնք ամրացված են կմախքին, կրճատվում են: Մկանային մանրաթելերի կրճատման հետևանքով մկանները ձգում են ոսկրերը, ինչը շարժում է հոդերը: Հոդի շարժումը տեղի է ունենում այն պահի, երբ մկանները հակադիր ուղղություններով են գործում՝ հասնելով շարժման կամ կորացման որոշակի աստիճանի:
4. Որտե՞ղ են տեղակայված հարթ և բջաձիգ զոլավոր մկանները
   Հարթ մկանները գտնվում են մարմնի տարբեր հատվածներում, ինչպես՝ ներքին օրգաններում (օրինակ՝ ստամոքսում, աղիներում), որտեղ նրանք պատասխանատու են օրգանների պատերի կրճատման համար: Բջաձիգ զոլավոր մկանները տեղակայված են կմախքի համակարգում և մասնակցում են շարժմանը: Դրանք առանձնանում են իրենց երկարավուն տեսքով և տեղակայված են հիմնականում ձեռքերում, ոտքերում, կուրծքում և մարմնի այլ մասերում:
5. Ի՞նչպիսի՞ հիերարխիկ մկանախմբեր գիտեք
   Հիերարխիկ մկանախմբերը կազմում են մկանների դասակարգում ըստ դրանց համատեղ աշխատանքի: Օրինակ՝ կա առջևի մկանային խումբ, որը պատասխանատու է մարմնի առաջ շարժման համար (ինչպես մկաններ՝ ուղղիչներ), և հետևի մկանային խումբ, որը մասնակից է մարմնի հետին կողմի շարժումներին (ինչպես բազուկի մկաններ):

1.Որո՞նք են կմախքի բաժինները:
Կմախքի բաժինները
Կմախքը բաղկացած է երկու հիմնական բաժիններից՝
Գլխի կմախք (կազմված է գլխի ոսկորներից, ներառյալ ուղեղի կուրծկը և դեմքի ոսկորները)
Մարմնի կմախք (ներառում է ողնաշարը, կրծքավանդակը, ձեռքերի և ոտքերի ոսկորները)

2. Ի՞նչ բաժիններից է կազմված իրանի կմախքը:
Իրանի կմախքը կազմված է երկու հիմնական բաժիններից՝
Մարմնի կմախք՝ ներառում է ողնաշարը, կրծքավանդակը (կողոսկրեր, ստերմա), ինչպես նաև ձեռքի և ոտքի ոսկորները:
Գլխի կմախք՝ բաղկացած է ուղեղը պաշտպանող գլխի ոսկորներից և դեմքի ոսկորներից:

3. Ի՞նչ ոսկրերից է կազմված կրծքա վանդակը:
Կրծքավանդակը կազմված է հետևյալ ոսկորներից՝

Կրծքավանդակի ողերը (տարածված ողնաշարի հատվածի ոսկորներ)

Ստերմա (կրծքավանդակի հիմնական ոսկորը)

Կողոսկրեր (կամ՝ կողերը)

4.Ի նչպիսի՞ առանձնահատկություններ ունի մարդու կմախքը` կապված ուղղաձիգ քայլվածքի հետ:
Մարդու կմախքի առանձնահատկությունները՝ ուղղաձիգ քայլվածքի համար
Գլուխը ուղղված է վերև, ինչը կարևոր է ուղղահայաց դիրքի համար։
Ողնաշարը ունի հատուկ կորեր, որոնք օգնում են հավասարակշռություն պահպանել։
Կոնքի կառուցվածքը թույլ է տալիս կանգնել ուղղաձիգ։
Ոտնաթաթը պատրաստված է հավասարաչափ ծանրություն փոխանցելու համար։

5. Ի՞նչ դեր են կատարում ողնաշարիկորությունները:
Ողնաշարիկորությունները կատարում են մի քանի կարևոր դերեր՝
Պաշտպանում են ողնաշարը վնասներից։
Բաշխում են մարմնի ծանրությունը և նվազեցնում բեռը։
Ապահովում են կայունություն և ճկունություն։

Ի՞նչ նշանակություն ունի լսողությունը մարդու կյանքում:
Լսողությունը կարևոր է շփման, հաղորդակցման և անվտանգության համար, որովհետև մենք կարողանում ենք լսել մեր շրջապատում տեղի ունեցողը՝ մարդկանց խոսքերը, շրջակա աղմուկը և վտանգները:

Ի՞նչպես են ձայնային տատանունքները հասնում լսողական ընկալիչներին:
Ձայնը անցնում է արտաքին ականջի միջով, հասնում միջին ականջին, ապա ներքին ականջում ընկալվում է լսողական ընկալիչներով:

Ի՞նչ մասերից է կազմված ականջը:
Ականջը բաղկացած է արտաքին, միջին և ներքին ականջից:

Որտե՞ղ է գտնվում լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը:
Լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը գտնվում է ուղեղում, հատուկ մասում՝ լսողական կեղևում (հարավային լոբի մեջ):

Ո՞րն է տեսողության նշանակությունը:
Տեսողությունը կարևոր է՝ ի վիճակի ենք ընկալելու շրջակա աշխարհը, հաղորդակցվելու մարդկանց հետ և խուսափելու վտանգներից:

Որո՞նք են աչքի օժանդակ հարմարանքները:
Հոնքերը, թարթիչները և կոպերը՝ որոնք պաշտպանում են աչքը վնասվածքներից ու արտասիրից:

Ի՞նչպես է փոխվում բբի մեծությունը՝ կախված լուսավորությունից:
Բբի մեծությունը լայնանում կամ նեղանում է՝ կախված ներթափանցող լույսի քանակից, որպեսզի օպտիմալացնի տեսողությունը:

Որտե՞ղ են տեղավորված տեսողական ընկալիչները:
Տեսողական ընկալիչները գտնվում են ցանցաթաղանթի վրա՝ երկու տեսողական բջիջներ՝ ցուպիկներն ու սրվակիկները:

Ո՞րն է սրվակիկների և ցուպիկների դերը:
Սրվակիկները պատասխանատու են գույների տեսնելու համար վառ լուսավորության մեջ, իսկ ցուպիկները ավելի զգայուն են մթության մեջ և պատասխանատու են լուսային գրգռման համար, սակայն գույներ չեն տեսնում:

Ի՞նչ է կարճատեսությունը, և ինչպես կարելի է կանխել այն:
Կարճատեսությունը տեղի է ունենում, երբ կիզակետը ընկնում է աչքի առաջ, ինչը չի թույլ տալիս տեսնել հեռուն։ Այն կանխելու համար կարելի է կրել ակնոցներ կամ կոնտակտային լենսեր:

Հուսով եմ՝ ճիշտ է:

Ո՞րն է տեսողության նշանակությունը:
Տեսողությունը մարդուն թույլ է տալիս ընկալել շրջապատող աշխարհը՝ տեսնել և ճանաչել իր միջավայրը: Դա կարևոր հմտություն է, որը օգնում է մեզ կողմնորոշվել, հասկանալ տարբեր իրեր, և մեր ճամփան հայտնաբերել: Տեսողությունը նաև պաշտպանական դեր ունի՝ թույլ է տալիս նկատել վտանգները և խուսափել վնասվածքներից:

Որո՞նք են աչքի օժանդակ հարմարանքները:
Աչքի օժանդակ հարմարանքներն են՝ հոնքերը, թարթիչները և կոպերը: Հոնքերը պաշտպանում են աչքերը արտահայտիչ թացությունից և այլ արտասովոր նյութերից, թարթիչները պաշտպանում են փոշուց ու մրուրից, իսկ կոպերը պաշտպանում են աչքը վնասվածքներից և կանխում են աչքի չորացումը:

Ի՞նչպես է փոխվում բբի մեծությունը՝ կախված լուսավորությունից:
Բբի (աչքի բուբոն) մեծությունը կարող է փոփոխվել՝ կախված լույսի քանակից: Ուժեղ լուսավորության դեպքում բբի չափը նեղանում է, իսկ մթնշաղի պայմաններում՝ լայնանում, որպեսզի կարողանա ավելի շատ լույս ընդունել և աչքի ցանցաթաղանթը գրգռել:

Որտե՞ղ են տեղավորված տեսողական ընկալիչները:
Տեսողական ընկալիչները տեղավորված են ցանցաթաղանթում: Ցանցաթաղանթը ունի երկու տեսողական ընկալիչներ՝ ցուպիկները և սրվակիկները, որոնք պատասխանատու են լույսի և գույնի տարբերակման համար:

Ո՞րն է սրվակիկների և ցուպիկների դերը:
Սրվակիկները թույլ են տալիս տեսնել գույները, հատկապես վառ լուսավորության պայմաններում, իսկ ցուպիկները ավելի զգայուն են մթնշաղի համար, բայց դրանք չեն կարող տարբերակել գույները: Ցուպիկները օժտված են բարձր լուսագայությամբ և կարևոր դեր ունեն մթության մեջ տեսնելու համար:

Ի՞նչ է կարճատեսությունը, և ինչպե՞ս կարելի է կանխել այն:
Կարճատեսությունը այն վիճակն է, երբ աչքի կիզակետը չի կարող ճիշտ ընկնել ցանցաթաղանթի վրա, արդյունքում մոտակա առարկաները տեսանելի են, բայց հեռավորները՝ մթագնված: Կարճատեսությունը կանխելու համար կարևոր է աչքերի ճիշտ խնամքը, հաճախակի ստուգումներ անցկացնել աչքի մոտեցող խնդիրների համար և կոտրակող սովորություններ չթողնել:

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

Ի՞նչ բաժիններից է կազմված գլխուղեղը։

Մեծ կիսագնդեր, ուղեղիկ, երկարավուն ուղեղ, միջանկյալ ուղեղ, միջին ուղեղ, կամուրջ

Ի՞նչ գիտեք երկարավուն ուղեղի և կամուրջի գործառույթների մասին։

Երկարավուն ուղեղում գտնվում են կարևոր կենսական կենտրոններ, որոնց վնասվելը մահով է ավարտվում: Այն ունի նաև պաշտպանական ռեֆլեքսներ օրինակ՝ փռշտոցը, հազը, արցունքազատումը և այլն:

Կամուրջի ներքևում երկարավուն ուղեղն է իսկ վերևում միջին ուղեղը: Կամրջում գտնվում են որոշ գանգուղեղային նյարդային կորիզներ, որանք նյարդավորում են դեմքի դիմախաղը, բերանի ու քթի խոռոչի լորձաթաղանթը և այլն:

Միջին ուղեղի ինչպիսի՞ գործառույթ գիտեք։

Միջին ուղեղում գտնվող նեյրոնների որոշ խումբ կեղևի վրա թողնում է ակտիվացնող ազդեցություն, որը կարևոր նշանակություն ունի արթուն վիճակը պահպանելու համար։

Լրացուցիչ աշխատանք, պատասխանել հարցերին․

• Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում ռեֆլեքսային աղեղը

Դա ռեֆլեքսի կառուցվածքային հիմքն է

• Ի՞նչ է ռեֆլեքսը

Դա օրգանիզմի պատասխան ռեակցիան է ներքին և արտաքին գռգիռներին որոնց նաև մասնակցում է նյարդային համակարգը:

• Ռեֆլեքսի ի՞նչ տեսակներ գիտեք։

բարդ, պարզ

1. Ի՞նչ նշանակություն ունի նյարդային համակարգը:

Նյարդային համակարգի շնորհիվ մարդը զգում և ճանաչում է միջավայրի առարկաները և այլն։

2. Ի՞նչ բաժիններից է կազմված նյարդային համակարգը:

Կենտրոնական և ծայրամասային

3.Ո՞ր բաժիններն են մտնում կենտրոնական նյարդային համակարգի ﬔջ:

Գլխուղեղ և ողնուղեղ

4. Ներյոնների ինչպիսի՞ տեսակներ գիտեք:

Նեյրոնը ունի մարմին և ելուստներ։ Կա ելուստների 2 տեսակ՝ դենդրիտներ և աքսոններ։

5. Ի՞նչ է նյարդը:

Նյարդաթելերի խրձերը երբ միանում են առաջացնում են նյարդեր։

6. Որո՞նք են նյարդերի տեսակները:

Նյարդերը լինում են 3 տեսակի զգացող, շարժիչ, խառը։