Category: Քիմիա 7

1. Պատմի՛ր քո կատարած փորձի մասին:

2.
MgS
Li2S
BaS
K2S
Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները(Ar):

Ar(Mg)-24

Ar(S)=32

Ar(Li)-7

Ar(S)=32

Ar(Ba)-137

Ar(S)=32

Ar(K)-39

Ar(S)-32

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

MgS(mo)

24•1,66=3,984

32•1,66=5,312

Li2S(mo)

7•1,66=1,162

32•1,66=5,312

BaS(mo)

137•1,66=22,742

32•1,66=5,312

K2S(mo)

39•1,66=6,474

32•1,66=5,312

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը(Mr):

Mr(MgS)=24•1+32•1=56

Mr(Li2S)=7•2+32•1=46

Mr(BaS)=137•1+32•1=169

Mr(K2S)=39•2+32•1=110

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները:

24•1:56•100=42,85

32•1:56•100=57,14

7•2:46•100=30,43

32•1:46•100=69,56

137•1:169•100=81,06

32•1:169•100=18,93

39•2:110•100=70,90

32•1:110•100=29,09

Al(OH)3

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(Al)=27

Ar(O)=16

Ar(H)=1

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(Al)×1,66×IO-²⁷=44.82-²⁶

mo=Ar(O)×1,66×IO-²⁷=26.56-²⁶

mo=Ar(H)×1.66×IO-²⁷=1.66-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Mr(AlO3H3)=Ar(Al)+3 Ar(O)+3 Ar(H)=27+48+3=78

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

27+48+3=78

w(Al)=27×1/78×100=34.61

w(O)=16×3/78×100=61.53

w(H)=1×3/78×100=3.8

Fe(OH)2

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(Fe)=56

Ar(O)=16

Ar(H)=1

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(Fe)×1,66×IO-²⁷=92.96-²⁶

mo=Ar(O)×1,66×IO-²⁷=26.56-²⁶

mo=Ar(H)×1.66×IO-²⁷=1.66-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Mr(FeO2H2)=Ar(Fe)+2 Ar(O)+2 Ar(H)=56+32+2=90

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

56+32+2=90

w(Fe)=56×1/90×100=62.2

w(O)=16×2/90×100=35.5

w(H)=1×2/90×100=2.2

MgS

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(Mg)=24

Ar(S)=32

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(Mg)×1,66×IO-²⁷=39.84-²⁶

mo=Ar(S)×1,66×IO-²⁷=53.12-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Mr(MgS)=Ar(Mg)+Ar(S)=24+32=56

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

24+32=56

w(Mg)=24×1/56×100=42.85

w(S)=32×1/56×100=57.14

Li2S

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(Li)=7

Ar(S)=32

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(Li)×1,66×IO-²⁷=11.62-²⁶

mo=Ar(S)×1,66×IO-²⁷=53.12-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Mr(Li2S)=2 Ar(Li)+Ar(S)=14+32=46

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

14+32=46

w(S)=7×2/46×100=30.43

w(S)=32×1/46×100=69.56

BaS

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(Ba)=137

Ar(S)=32

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(Ba)×1,66×IO-²⁷=227.42-²⁶

mo=Ar(S)×1,66×IO-²⁷=53.12-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Ma(BaS)=Ar(Ba)+Ar(S)=137+32=169

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

137+32=169

w(Ba)=137×1/169×100=81.06

w(S)=32×1/169×100=18.93

K2S

Գրե’ք, մոլեկուլը կազմող քիմիական տարրերի հարաբերական ո ատոմային զանգվածները (Ar):

Ar(K)=39

AR(S)=32

Հաշվե՛ք, այդ տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (mo):

mo=Ar(K)×1,66×IO-²⁷=64.74-²⁶

mo=Ar(S)×1,66×IO-²⁷=53.12-²⁶

Հաշվե՛ք, տվյալ նյութի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Ma(K2S)=2 Ar(K)+Ar(S)=78+32=110

Հաշվե՛ք, նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինները: 

78+32=110

w(S)=39×2/110×100=70.90

w(S)=32×1/110×100=29.09

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Н2О, Al2O3, С6Н6, Na2SO4, С12Н22О11

Mr(H2O)=2Ar(H)+Ar(O)=2+16=18

Mr(Al2O3)=2Ar(Al)+3 Ar(O)=54+48=102

Mr(C6H6)=6Ar(C)+6 Ar(H)=72+6=78

Mr(Na2SO4)=2Ar(Na)+Ar(S) +4 Ar(O

)=46+64+4=114

Mr(C12H22O11)=12 Ar(C)+22 Ar(H)+11 Ar(O)=144+22+176=342

2. Հաշվե՛ք նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինը:

CO, Al2O3, SO3,

Mr(CO)=Ar(C)+Ar(O)=12+16=28

w(C)=12×1/28×100=42,85

w(O)=16×1/28×100=57,14

Mr(Al2O3)=2 Ar(Al)+3 Ar(O)=54+48=102

w(Al)=27×2/102×100=52,94

w(O)=16×3/102×100=47,05

Mr(SO3)=Ar(S)+3 Ar(O)=32+48=80

w(S)=32×1/80×100=40

w(O)=16×3/80×100=60

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Н2О-1•2+16•1=18
Al2O3-27•2+16•3=102
С6Н6-12•6+1•6=78
Na2SO4-23•2+32+16•4=142
С12Н22О11-12•12+1•22+16•11=342

2. Հաշվե՛ք նյութերի բաղադրության մեջ առկա տարրերի զանգվածային բաժինը:

CO-12+16=28
Al2O3-27•2+16•3=102
SO3-32+16•3=80

Փորձ. Ջրածնի ստացում.

1.Հաշվե՛ք նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Նատրիումի նիտրատ NaNO3

Կալցիումի կարբոնատ CaCO3

Նատրիումի նիտրատ NaNO3 = 14+14+16+16+16=85

Կալցիումի կարբոնատ = CaCO3 = 40 + 12 + 16 . 3 = 100

2. Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են կալցիումի մեկ, ածխածնի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:

CaCO3

3. Հաշվե՛ք CO2-ի բաղադրության մեջ առկա ածխածին տարրերի զանգվածային բաժինը: (օգտվելով հետևյալ բանաձևից)

1•Հաշվել առավել հայտնի թթուների ՝հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr): —աղաթթուն՝ HCl-, ազոտական թթուն՝ HNO3-, ծծմբական թթուն՝ H2SO4-, ֆոսֆորական թթուն՝ H3PO4

Mr(HCl)=Ar(h)+Ar(Cl)=1+35=36,5

Mr(HNO3)=Ar(H)+Ar(N)+3Ar(O)=1+14+48=63

Mr(H2SO4)=2 Ar(H)+Ar(S)+4 Ar(O)=2+32+64=98

Mr(H3PO4)=3 Ar(H)+Ar(P)+4 Ar(O)=3+31+64=98

2•Հաշվի՛ր ազոտ տարրի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (m0):

14×1,66×10-²⁷=23.24×10-²⁶

Նոր թեմա

Հաշվե՛ք հիմնային օքսիդների՝ Na2O, CaO, CuO, FeO, MnO, Cu2O հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները(Mr):

Mr(Na₂O)=2Ar(Na)+Ar(O)=46+16=62

Mr(CaO)=Ar(Ca)+Ar(O)=40+16=56

Mr(NuO)=Ar(Cu)+Ar(O)=63+16=79

Mr(FeO)=Ar(Fe)+Ar(O)=56+16=72

Mr(MnO)=Ar(Mn)+Ar(O)=55+16=71

Mr(Cu₂O)=2Ar(Cu)+Ar(O)=126+16=144

Գրե՛ք նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրա բաղադրության մեջ առկա են ջրածնի մեկ ազոտի մեկ և թթվածնի երեք ատոմ:

HNO₃

Պատմի՛ր քո կատարած փորձի մասին:

Սկղբում մենք փորձանոթի մեջ լցրեցինք մոտ 10մլ նատրիումի հիդօքսիդ և ավելացրեցին 3 կաթիլ ֆենոֆտալեին: Հետո կաթուցիչով կամաց-կամաց սկսեցինք ավելացնել խիտ ածխաթթու: Խառնեցինք լծույթը ապակյա ձողով և ֆենոֆլատեինի գույնը չքացավ՝ լծույթը դարձավ անգույն:

Սովորի՛ր

Հարաբերական մոլեկուլային զանգված: Նյութի մոլեկուլի, ինչպես և ատոմի իրական զանգվածը շատ փոքր է: Այդ իսկ պատճառով ընդունվել է հարաբերական մոլեկուլային զանգված հասկացությունը:Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը :Հարաբերական մոլեկուլային զանգված նշանակում են Mr-ով: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը չափողականություն չունի (հարաբերական թիվ է):Հաշվում ենք հետևյալ ձև.  Mr(H2)= 2Ar(H)=2*1=2 Mr(H2O)=2Ar(H)+Ar(O)=2+16=18.:

Հարաբերական մոլեկուլային զանգված:

Նյութի մոլեկուլի, ինչպես և ատոմի իրական զանգվածը շատ փոքր է: Այդ իսկ պատճառով ընդունվել է հարաբերական մոլեկուլային զանգված հասկացությունը: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը ցույց է տալիս, տվյալ նյութի մեկ մոլեկուլի զանգվածը :

Հարաբերական մոլեկուլային զանգված նշանակում են Mr-ով: Հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը չափողականություն չունի (հարաբերական թիվ է):

Հաշվում ենք հետևյալ ձև.

Mr(H2)= 2Ar(H)=2*1=2

Mr(H2O)=2Ar(H)+Ar(O)=2+16=18.:

Հարց.

Հաշվե՛ք P2O5, SO3 նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

31×2+16×5=142

32+16×3=80

Գրի՛ր երկաթ, սիլիցիում տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները(Ar) և հաշվի՛ր երկաթ, սիլիցիում տարրերի մեկ ատոմի իրական զանգվածը (m0):

56×1,66=92,96×10^-26 կգ

28×1,66×10^-27=46,48×10^-26 կգ

Գրի՛ր նյութի քիմիական բանաձևը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.

ա) կալիումի երկու ատոմ և ծծմբի մեկ ատոմ թթվածնի չորս ատոմ:

K₂ SO₄

Սովորի՛ր

——Մոլեկուլները կազմված են ատոմներից: Մոլեկուլը նյութի այն ամենափոքր մասնիկն է, որը պահպանում է տվյալ նյութի հիմնական քիմիական հատկությունները:

——Քիմիական բանաձևը նյութի բաղադրության պայմանական գրառումն է քիմիական տարրերի նշաններով և ինդեքսներով:

——Տարրի հարաբերական ատոմային զանգված է կոչվում այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրի ատոմի զանգվածը քանի անգամ է մեծ որպես միավոր ընդունված ջրածնի ատոմի զանգվածից: Հարաբերական ատոմային զանգվածը նշանակվում է Ar–ով։

₄