Category: Քիմիա 8

Օքսիդացման տեսակները՝

Մետաղ + թթվածին → մետաղի օքսիդ

Մետաղ + թթվածին → ոչ մետաղի օքսիդ

Բարդ նյութ + թթվածին → օքսիդ + ջուր

Բարդ նյութ + թթվածին → օքսիդ

Բարդ նյութ + թթվածին → օքսիդներ

Տրված ռեակցիաները՝

1. 2NO + O₂ → 2NO₂

2. Mg(OH)₂ → MgO + H₂O

3. 4P + 3O₂ → 2P₂O₃

4. CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O

5. 2Zn + O₂ → 2ZnO

Առաջին ռեակցիան՝

1) 2NO + O₂ → 2NO₂

Բարդ նյութ (NO) միանում է թթվածնի հետ և առաջանում է նոր օքսիդ (NO₂):

=> Բարդ նյութ + թթվածին → օքսիդ

—

2) Mg(OH)₂ → MgO + H₂O

Սա քայքայման ռեակցիա է (ոչ մի թթվածին չի ավելանում, ուղղակի ջուր է անջատվում):

=> Բարդ նյութ → օքսիդ + ջուր

—

3) 4P + 3O₂ → 2P₂O₃

Ֆոսֆորը (P՝ ոչ մետաղ) միանում է թթվածնին և առաջացնում է ֆոսֆորի օքսիդ:

=> Մետաղ չէ + թթվածին → ոչ մետաղի օքսիդ

—

4) CH₄ + 2O₂ → CO₂ + 2H₂O

Մեթանը (CH₄) այրվում է թթվածնով՝ առաջացնելով ածխաթթու գազ և ջուր:

=> Բարդ նյութ + թթվածին → օքսիդ + ջուր

—

5) 2Zn + O₂ → 2ZnO

Մետաղը (ցինկը) միանում է թթվածնին՝ առաջացնելով մետաղի օքսիդ:

=> Մետաղ + թթվածին → մետաղի օքսիդ

• Նախագիծ— Լուծույթների պատրաստում
• Ժամանակահատվածը՝ապրիլ- մայիս
• Նպատակը- սովորողները կարողանան ինքնուրույն և հետազոտական աշխատանքի միջոցով ներկայացնել : Լուծույթների պատրաստում, դրանց պատրաստման ընթացքում ջերմաստիճանի առկայութունը կամ բացակայութունը:

Ընթացքը.

Պատրաստել կերակրի աղի 24%լուծույթ, փորձը իրականացնել սառ և տաք ջրով և դիտարկել լուծելիության գործընթացը:

փորձից հետո եկանք այն եզրահանգմանը որ լուծույթում սոդայի ջերմությունը բարձրանում է 35^օ։

Սովորել. Լուծույթներ

1. 2-ական գ զանգվածով հետևյալ նյութերից` SO2, CO2, P2O5 որի նյութաքանակը կլինի առավել՝ ա) մեծ, բ) փոքր:
   ν = m / M
   SO₂ = S (32) + O₂ (2•16) = 32 + 32 = 64 գ/մոլ
   CO₂ = C (12) + O₂ (2•16) = 12 + 32 = 44 գ/մոլ
   P₂O₅ = P₂ (2•31) + O₅ (5•16) = 62 + 80 = 142 գ/մոլ
   
   SO₂ = ν = 2 / 64 = 0.031 մոլ
   CO₂ = ν = 2 / 44 = 0.045 մոլ
   P₂O₅ = ν = 2 / 142 = 0.014 մոլ
   
   ա) մեծ CO₂, բ) փոքր P₂O₅
   
2. Որքան է 0,2 մոլ քանակով ածխածնի ատոմների թիվը:
   N = 0.2 • 6.02 • 10²³ = 1.204 • 10²³ ատոմ
   
3. Որոշել նյութերում տարրերի օքսիդացման աստիճանները. NaCl, Cl2O7, Cr2O3,H2SO4
   NaCl = Na: +1, Cl: –1
   Cl₂O₇ = Cl: +7
   Cr₂O₃ = Cr: +3
   H₂SO₄ = S: +6

4.Ինչքա՞ն աղ է պետք վերցնել, որ ստանաք  CuSO4 27% լուծուծույթ:
ω = (m լ.ն / 100) • 100 = 27%
m լ.ն = 27 գ CuSO4
Պետք է վերցնել 27 գ CuSO4 որպեսզի ստանանք 100 գ 27%-անոց լուծույթ

10-ական գ զանգվածով հետևյալ նյութերից` H2O, NH3, H2, CH4 որի նյութաքանակը կլինի առավել՝ ա) մեծ, բ) փոքր:

Mr(H2O)=1+1+16=18

m/M=10:18=0.55

Mr(NH3)=14+1+1+1=17

m/M=10:17=0.58

Mr(H2)=1+1=2

m/M=10:2=5

Mr(CH4)=12+1+1+1+1=0.625

Մեծ`H2

Փոքր`H2O

2.Մեկական մոլ քանակներ

ով հետևյալ նյութերից՝ H2O, HCI, NH3′ որում ջրածնի ատոմների թիվը կլինի առավել՝ ա) մեծ, բ) փոքր:

Mr(H2O)=1+1+16=18

18×6.02=108.36

Mr(HCl)=1+35.5=36.5

36.5×6.02=219.73

Mr(NH3)=14+1+1+1=17

17×6.02=102.34

Մեծ`HCl

Փոքր`NH3

3.Նյութերի հետևյալ զույգից՝

RbCl,

CO2

որի՞ լուծելիությունն է ջրում էականորեն փոքրանում ջերմաստիճանը բարձրացնելիս:

CO2 քանի որ գազերը ավելի ցածր ջերմաստիճանում են լավ լուծվում։

4.Ինչքա՞ն աղ է պետք վերցնել, որ ստանաք NaCl 7%լուծույթ:

93%

1.Տրված են NaNO3, Cu (OH)2 , FeSO4, H3PO4, բանաձևերով նյութերի հավասար զանգվածներով նմուշներ(1գ):

M(NaNO3)=Mr(NaNO3)=23+14+16+16+16=85

n=m/M=1/85=0.011

M(Cu (OH)2)=Mr(Cu (OH)2)=63.5+1+1+16+16=97.57

n=m/M=1/97.57=0.010

M(FeSO4)=Mr(FeSO4)=56+32+16+16+16+16=152

n=m/M=1/152=0.006

M(H3PO4)=Mr(H3PO4)=1+1+1+31+16+16+16+16=98

n=m/M=1/98=0.010

Որոշիր ա) որի նյութաքանակն է առավել մեծ

NaNO3

բ) որի նյութաքանակն է առավել փոքր.

FeSO4

գ) որոնց նյութաքանակներն են հավասար:

Cu (OH)2 և H3PO4

2.

SO3=
32+48=80
MSO3=80
80•0,2=16

HNO3=
1+14+48=63
31.5/63=0,5

Ca(OH)2=
40+(16+1)72=74
22,2/74=0,3

Na2SO4=
(237)

1.Ո՞րն է նյութի քանակի չափման հիմնական միավորը:

Նյութի հիմնական միավորը մոլն է։ Այն կարող ենք հաշվել երկու բանաձևերով`

n=N/NA

n=m/M

2. Որքան է 6 մոլ ջրում պարունակվող մոլեկուլների թիվը:

N=n×NA=6×6.02*10-23=36.12*10-23

3. Հաշվի՛ր 5 մոլ ածխաթթու գազի (CO2)զանգվածը (գ):

Mr(CO2)=12+16+16=46

m=n×M=5×46=230

4. Որոշիր հելիումի 4 գրամ նմուշում ատոմների թիվը:

Mr(He)=4

n=m/M=1

N=n×NA=1×6.02*10-23=6.02*10-23

5.Հաշվի՛ր ազոտական թթվի (HNO3), ազոտային թթվի (HNO2) մոլային զանգվածը՝M:

M=Mr=Mr(HNO3)=1+14+16+16+16=63

M=Mr=Mr(HNO2)=1+14+16+16=47

1.Նյութի ի՞նչ քանակի է (մոլ) համապատասխանում թթվածնի 3.02*10 23 մոլեկուլը:

N=3,02*10-23             |  n=N/NA=3,02*10-23/6,02*10-23=0,50

NA=6,02*10-23            |

—————————–

n-?

2.Հաշվի՛ր բրոմ պարզ նյութի մոլային զանգվածի թվային արժեքը:

Պատասխանը գրի՛ր մոլային զանգվածի թվային արժեքը` ամբողջ թվի ճշտությամբ:

n=2              | M=2×80=160

m=80             |

——————–

M-?

3.Հաշվի՛ր ոսկու մոլային զանգվածի թվային արժեքը: Պատասխան՝

M  =      գ /մոլ

n=1              | M=1×197=197

m=80             |

——————–

M-?

4.Իրը պարունակում է 5 մոլ ծծումբ : Հաշվի՛ր այդ իրում նշված նյութի զանգվածը (գ):

n=5              | M=5×32=1160

M=32             |

——————–

m-?

5.Որքան է  3.3 մոլ քանակով ազոտական թթվի HNO3 զանգվածը (գ):

n=3.3           | M=Mr=1+14+48=63

                | m=3.3×63=207.9

——————–

M,m-?

6.Որքան է 8 մոլ երկաթի մոլեկուլների թիվը:

n=8              |    N=n×NA=8×6.02*10-23=48.16*10-23

NA=6.02*10-23    |

——————–

N-?

8.Հաշվել նյութերում տարրեր զանգվածային բաժինները(w), կապի տեսակը FeCl3,NO

Իոնային կապ

Mr(FeCl3)=59+106.5=165.5

w(FeCl3)=1×59/165.5×100=35.64

w(FeCl3)=3×35.5/165.5×100=64.35

Կովալենտային կապ

Mr(NO)=14+16=30

w(NO)=1×14/30×100=46,66

w(NO)=1×16/30×100=53,33

9. Նշի՛ր ռեակցիայի տեսակը և դասակարգել անօրգանական նյութերը . CuO + H₂ = Cu + H₂O,

Տեղակալման ռեակցիա

CuO, H2O օքսիդներ

1. Նյութի ի՞նչ քանակի է (մոլ) համապատասխանում թթվածնի 3.02 10 23 մոլեկուլը:

3.82×10-²³/6.02×10-²³=0,5

2. Հաշվի՛ր բրոմ պարզ նյութի մոլային զանգվածի թվային արժեքը:

Պատասխանը գրիր մոլային զանգվածի թվային արժեքը՝ ամբողջ թվի ճշտությամբ:

M(Br2)=2×80=160գ/մոլ

3. Հաշվի՛ր ոսկու մոլային զանգվածի թվային արժեքը: Պատասխան՝ M = գ/մոլ

M(Au)=197

197գ/մոլ

4. Իրը պարունակում է 5 մոլ

ծծումբ : Հաշվիր այդ իրում նշված նյութի զանգվածը (գ):

5×32=160

160 գ

5.Որքան է 3.3 մոլ քանակով ազոտական թթվի HNO3 զանգվածը

(գ):

M(HNO3)=1+14+16+16+16=63

3.3×63=207,9 գ

6. Որքան է 8 մոլ երկաթի մոլեկուլների

թիվը:

N=8×6.02=48.16

8. Հաշվել նյութերում տարրեր զանգվածային բաժինները (w), կապի տեսակը FeCl3, NO

Mr(FeCl3)=56+35,5×3=162,5

w(FeCl3)=1×56/162,5×100=34.46

w(FeCl3)=3×35,5/162,5×100=65.53

Mr(NO)=14+16=30

w(NO)=1×14/30×100=46,66

w(NO)=1×16/30×100=53.33

9. Նշի՛ր ռեակցիայի տեսակը և դասակարգել անօրգանական նյութերը CuO + H2 = Cu + H2O,

Տեղակալում ռեակցիա

Բարդ֊CuO-օքսիդ, H2O֊օքսիդ

Պարզ֊Cu, H2

7. Տրված միացությունը R2O3 է, որտեղ R-ն արտահայտում է միացության առաջին տարրը։ Մեր նպատակը R-ի հարաբերական ատոմային զանգվածը գտնելն է, եթե միացության մոլային զանգվածը 188գ/մոլն է։

16×3=48

188-48=140

140:2=70

Պատ.` Ga

1. Ո՞ր բանաձևի միջոցով կհաշվես նյութի զանգվածը, եթե հայտնի է նյութի քանակը(մոլ):

m=n*M

2. Ո՞ր բանաձևի միջոցով կհաշվես կառուցվածքային մասնիկների թիվը, եթե հայտնի է նյութաքանակ(մոլը):

N=n*NA

3. Ո՞ր համակցված բանաձևով կհաշվես նյութի մոլը, եթե հայտնի է նյութի զանգվածը:

M=m/n

Խնդիր 1: Որքան է 2,7 գ զանգվածով ջրի նյութաքանակը (մոլ):

m=2,7գ      | M(H2O)=2*1գ/մոլ+16/մոլ=18գ/մոլ

           | n=m/M=2,7գ/18գ/մոլ=0,15մոլ

—————

M, n-?

Խնդիր 2:

Որքան է 3,2 մոլ քանակով կալցիումի կարբոնատի (CaCO3) զանգվածը (գ):

n=3,2մոլ    | M(CaCO3)=40գ/մոլ+12գ/մոլ+3*16գ/մոլ=100գ/մոլ

            | m=n*M=3,2մոլ*100գ/մոլ=320գ

—————————-

M,m-?

Խնդիր 3: Որքան է 6,02 . 10 24 թվով թթվածնի մոլեկուլների նյութաքանակը (մոլ):

N=6,02*10-24     | n=N/NA=6,02*10-24/6,02*10-23=10մոլ

NA=6,02*10-23

———————-

n-?

1. Նկարագրիր ոչ բևեռային և բևեռային կովալենտային կապերը:

Ոչ բևեռային կովալենտային կապերի դեպքում ատոմները ունեն նույն էլեկտրոնների քանակը օրինակ՝H2, O2, իսկ բևեռային կապերի դեպքում ատոմների էլեկտրոնների քանակը նույնը չէ օրինակ՝ H2O

2. Ընտրիր նյութերի այն շարքը, որոնց մոլեկուլներում կան միայն ոչ բևեռային կովալենտային կապեր.

ш) HCI, NaCl, H₂O,

P) H2, F2, O2

q) HBr, Br₂, LiBr,

η) HI, NH3, CH4

1. Որքան է 0,1 մոլ քանակով հելիումի ատոմների թիվը:

n=0,1    | N=0.1×6×02×10-²³=0.602×10-²³

NA=6,02   |

——————–

N-?

2. Որքան է 2,03* 10  23 թվով արծաթի մոլեկուլների քանակը (մոլ):

N=2,03*10-²³    |  n=N/NA=2.03×10-²³/6×02×10-²³=2.03/6.02=0,33

NA=6,02   |

————

n-?

3. Հաշվել  N2O5 ում տարրերի զանգվածների բաժինները:

Mr(N2O5)=2 Ar(N)+5 Ar(O)=108

w(N)=2×14/108×100=25,92

w(N)=5×16/108×100=74,07

Հիշի՛ր

Մոլը նյութի այն քանակն է, որը պարունակում է այնքան միատեսակ կառուցվածքային մասնիկներ (մոլեկուլ, ատոմ, իոն և այլն), որքան ատոմներ պարունակվում են ածխածնի C իզոտոպի 12 գ նմուշում:

Նյութի քանակը նշանակում են ո տառով:

Նյութի քանակը (n) հավասար է նյութի կառուցվածքային մասնիկների թվի (N) և Ավոգադրոյի թվի (N) հարաբերությանը.

n=N/NA